Наадмын дараа намар болж,  их ажлын өмнө, өвлийн бэлтгэл ажил гээд хүн бүр л дор бүрнээ зав чөлөөгүй байгаа ч орхиж болохгүй нэг сэдэв бол допинг. Бөхөө дээдэлдэг, бөхчүүдээ хүндэлдэг ард түмэн допингтой “учраад” хэдий олон жилийг үджээ.

Энэ жилийн наадам ч мөн допингийн асуудлыг тойрсонгүй. Гэхдээ энэ жилийн хувьд улсын наадмын түрүү бөх допинг хэрэглэсэн хэмээн бөхийн холбоо, Баяр наадмын комисс зарлав.

Хуулийн дагуу шөвгийн 16-д шалгарсан бөхчүүдээс допингийн шинжилгээ авч БНСУ-ын Шинжлэх ухаан, технологийн хүрээлэнгийн допингийн хяналтын төв лабораторид явуулсан. Шинжилгээний хариуг  наймдугаар  сарын 7-нд Үндэсний бөхийн салбар хороонд ирүүлсэн бөгөөд шөвгийн 16 бөхийн хоёроос нь допингийн төрлийн бодис илэрсэн.

Баяр наадмыг зохион байгуулах хорооноос А сорьцын дүнг бөхчүүд хүлээн зөвшөөрвөл мэдээллийг өгнө гэж байсан ч энэ жилийн түрүү бөх Э.Оюунболдоос допинг илэрсэн гэдгийг албан ёсоор зарласан. Гэвч баяр наадмын түрүү бөх Э.Оюунболд “зохион байгуулалттай гэмт хэргийн золиос боллоо, миний шээсийг сольсон. Хууль хяналтын байгууллагаар шалгуулна, ДНК-н шинжилгээ өгмөөр байна” хэмээн мэдэгдэл хийж байсан.

Түүнээс хойш допингийн асуудал нам жим болоод байна. Хэдийгээр Б сорьцын хариуг иртэл зарлаж болохгүй гэж байсан ч Баяр наадмын зохион байгуулах хорооны Үндэсний бөхийн салбар хороо шинжилгээний хариуг хүлээн зөвшөөрсөн бөгөөд журмын дагуу Э.Оюунболдын цолыг хураах, барилдах эрхийг  хоёр жилээр хасах, тавын даваанаас хойш түүнтэй барилдаж унасан бөхчүүдэд цол чимгийг нэхэн олгох саналаа энэ сарын 2-нд хүргүүлсэн. Түүнээс хойш энэ асуудал нам жим.

Манай улсад допингийн асуудалд нэр холбогдсон 30 гаруй тохиолдол спортын салбарт байгаагийн дийлэнх хувь нь үндэсний бөхчүүдтэй холбоотой.

Их спортод допингийн шинжилгээнд бүдэрвэл хэнбугай ч байсан зохих ёсны шийтгэлийг нь хүлээлгэдэг. Тэртээ 1972 оны Мюнхений олимпийн наадмын жүдо бөхийн 63 кг-н жинд барилдаж мөнгөн медаль хүртсэн манай бөхийг допингийн шалгалтад унасан гэж үзэн олимпийн мөнгөн медалийг нь хураасан байдаг бол хамгийн сүүлд Жакарта-2018 Азийн наадамд оролцсон МУГТ П.Орхон сэргээшийн шинжилгээнд бүдэрч медалиа хураалгаж, эрхээ хасуулаад байна.

Тэгвэл Монголын үндэсний бөхөд допингийн асуудал баттай яригдаж эхлээд даруй 17 жилийг үдэж байгаа ч нэг мөр цэгцэлж чадалгүй өдийг хүрээд байна. Анх 2002 онд өдгөөгийн Парламентын ордны зөөлөн сэнтийд залраад буй эрхэм гишүүн, дархан аварга А.Сүхбат холбогддог. Хамгийн ихээр жудаг ярьдаг, Монгол эр хүний гүндүүгүй сайхан чанар гэдэг Монгол бөхөд хаанаас ингэтлээ цадигаа алдаж, уламжлалаа умартсан, ёс бусын үүр уурхай болов оо. Баттай баримт, нотолгоогүй ч бөх сонирхогчдын дунд хэдий нь мэддэг болоод буй найраа, авлигын сүлжээ, сэргээшийн асуудлыг хэзээ цэгцлэх вэ гэдэг асуулт бөх сонирхогч, үзэгчдийн дунд байсаар ирлээ. Бид үндэсний өв соёл болсон бөхийн барилдаанаа хадгалан авч үлдэх гэвэл хариуцлагаа чангаруулж байж энэ асуудлыг цэгцэлнэ. Асуудлын гол нь допингтой холбогдсон Монгол бөхөө яллахдаа биш. Үнэн хүчийг үзэн, уран мэхийг уралдуулан барилдаж, үзэгч олноо баясгах учиртай атал шударга бусаар авлига, хээл хахууль, сэргээш хэрэглэн байж ард түмнээ хуурч байгаа явдлыг зогсоох нь зүй ёсны хэрэг юм.

ДОПИНГИЙН ТӨРЛИЙН БОДИСТОЙ ХОЛБОГДСОН БӨХЧҮҮД: (ЭХ СУРВАЛЖ: WWW.ANTIDOPING.MN)

• 2002 он: А.Сүхбат дархан аварга
• 2003 он: Ду.Батбаяр начин
• 2004 он: Д.Мягмарсүрэн заан, Г.Ганхуяг харцага
• 2006 он: Г.Эрхэмбаяр аварга, Д.Рагчаа гарьд
• 2009 он: Б.Соронзонболд заан, Ц.Сумъяабэйс начин
• 2011 он: Г.Алтангэрэл харцага, Ч.Цогбаяр начин
• 2012 он: Х.Мөнхбаатар арслан, Б.Сугаржаргал начин
• 2014 он: Б.Суманчулуун начин, Н.Адъяабат начин
• 2016 он: Б.Ганзориг начин, Б.Баатарцол начин
• 2017 он: Ө.Бат-Орших гарьд, Б.Пүрэвсайхан заан, Э.Даш начин, Б.Номиндалай, С.Майнбаяр
• 2018 он: Н.Ганбаатар гарьд, А.Цацабшир харцага, Ц.Бямба-Очир начин, Б.Гончигтавхай
• 2019 он: Э.Оюунболд аварга, …?

Ийн улсын наадмынх нь түрүү бөх допинг хэрэглэсэн маргаантай зэрэгцэн удтал талцсан бөхийн холбооны тамга, тэмдэг нэг талдаа гарав. “Гацуурт” компанийн эзэн Л.Чинбат болон УИХ-ын гишүүн Б.Бат-Эрдэнэ нарын холбоод удтал маргаж, бөхчүүдээ хэдэн хэсэг хувааж, эцэст нь түрүү бөх нь допинг хэрэглэсэн, хэрэглээгүй маргаандаа тулсны эцэст Л.Чинбат тамга, тэмдгээ Б.Бат-Эрдэнэд өгсөн юм. Бөхийн холбооны маргаан нэг талдаа гараад байгаа ч допингийн асуудал, допинг хэрэглэсэн хоёр бөхийн асуудал таг чиг байна. Нэгэнт тамгаа өвөртөлсөн, холбоогоо албан ёсоор тэргүүлж, шийдвэр гаргах эрх УИХ-ын гишүүн Б.Бат-Эрдэнэ ирсэн. Тэгвэл аварга шавийнхаа толгойг илээд үлдэх үү, эсвэл зүй ёсны хариуцлагыг нь тооцох болов уу.

Б.БЯМБАБАЯР