Галаа гурван жилийн турш Солонгост ээлж халаагүй ажилласаны эцэст сар шахам амрахаар эх орондоо иржээ. Ирсэн даруй ах дүү хамаатан саднаараа хэсэн хэд хоног ханаж хахталаа дайлуулж цайлуулаад нэг өдөр найз нөхөдтэйгөө уулзахаар гарч ирсэн байна. Хүний нутагт хөлс хүчээ урсган байж чамгүй хэдэн ногоон өвөртөлж ирсэний хэрэг юу билээ хар багаасаа нөхөрлөсөн хоёр найзтайгаа цаг товлон уулзаад агаар салхины сайханыг шүтэх үүднээс Туул голын эрэг бараадсан аж.
Гэтэл тэднийг очиход голын эрэг дээр гурван хүүхэн тас тас хөхөрсөн шиг идээ будаа өрчихсөн ихэд хөгжилтэй сууж байлаа. Гурван залуу эхлээд тэднийг тоосонгүй. Харах царайнаасаа тэднээс хамаагүй эгч, нэлээн ямбатай яравгар хүүхнүүд байсан учраас нэлээн алсхан сууцгаагаад авчирсан архи дарсаа сөгнөжээ. Харин хэдэн пивоны ард гарсан хойноо Галаа босч бие засах гэж яваад нэг хүүхний нь дээрээс санамсаргүй орчихсон биш нөхцөл байдал шал өөрөөр эргэх нь тэр.
Богино юбканыхаа хормойг дээш шуун бутны доор бие засч суусан хүүхэн хойхон талд нь хүний хөлийн чимээ гармагц цочин босч ухас хийхдээ дотоожоо татах гэсэн биш хамаг нарийн нандинаа дэлгэж орхисон байна. Бандгар цагаан бөгсний чанадад хальтхан үзэгдээд өнгөрсөн хар үсэн бүрхүүлтэй тэрхүү нууцлаг ертөнц халамцуу Галаагийн хуял тачаалын галыг хоромхон зуурын дотор л өдөөгөөд хаяжээ. Өдий болтол эхнэр аваагүй ганц биеэр явааг хэлэх үү харийн нутагт хааяахан тохиолдолоор таарсан ганц нэг хүүхэнтэй учирч хагсаа цангаагаа тайлж явсаныг хэлэх үү арай л тэр хүүхнийг барьж аваад шууд дараад уначихсангүй.
Арайхийн биеэ бариад худлаа үнэн ч гэсэн нүүр буруулмар болох зуур ичиж сандран хормой хоттойгоо зууралдах хүүхэнд “Ямар онцгүй юм болов оо. Ийм сайхан хүүхэн энд сууж байна гэж ёстой бодсонгүй. Дээрээс нь орчих шахлаа шүү” гэвэл хүүхэн түүний зүг харахгүйг хичээх боловч бас ч гэж нүүрэмгий нэгэн бололтой “Амьтай голтой юм бол хоолой энэ тэр засч дохио өгөхөд яадаг юм бэ? Шал дутуу бие засчихлаа” хэмээн хэлээд хажуугаар нь гарахаар зүтгэсэн байна.
Нэг их тарган биш ч эгдүү хүрэм бондгор биетэй тэрхүү хүүхний биеэс тийм гэхийн аргагүй содон үнэр сэнхийн хуял тачаалын нь галыг улам сэдрээх шиг болоход Галаа түүний бугуйн дээрээс атган авч “Эгч хүүхэн дургүйцэхгүй бол хоёр найзыгаа дагуулж ирээд бидэнтэй нийл л дээ. Саяын эвгүй явдлаа цайруулж дүү нь дайлъя. Үгүй гэвэл гомдоно шүү” гэж эрээгүй нүдээр тас ширтэн хэлбэл хүүхэн архи сэнхийсэн амаа нүүрэнд нь тулгах шахуу ойртуулж “Үгүй гэвэл чи яах юм бэ?” гэж асуусан байна.
Залуу эрийн саналыг таашаан яасан ч яах вэ дээ гэж бодож байгааг харцнаас нь мэдсэн Галаа “Найзууд дээр чинь очоод сая харсан юмаа хэлчихье л дээ” хэмээтэл хүүхэн аальгүйтэн инээмсэглэж толгой дохиод бөгсөө хаялан оджээ. Галаа тухтайхан бие засчихаад найз нар дээрээ ирвэл холгүйхэн сууж байсан гурван хүүхэн ч өмнөө дэлгэсэн байсан идээ ундаагаа барьсаар хүрээд ирсэн байна. Галаагийн хоёр найз гайхсан нүдээр бие биесээ харах үед Галаа “Хэдүүлээ нэг голын эрэг дээр хоёр тийш харж суугаад юүхэв. Тэгээд ч хэн эгч бид хоёр сая санаандгүй сайхан танилцчихлаа. Монгол хүмүүс байна даа. Ярьж хөөрөөд сайхан сууя” гэснээ “Намайг Галаа гэдэг.
Та нар өөрсдийгөө танилцуулаач” гэсээр хүүхнүүд рүү ээлжлэн харвал гурван хүүхэн юм үзэж нүд тайлсан хүмүүсийн шинжийг илтгэн “Энхээ, Төгсөө, Ариунаа” гэх зэргээр өөрсдийгөө танил-цуулжээ. Галаагийн хоёр найз ч учрыг нэгэнт ойлгосон бололтой нэрсээ хэлэн хүүхнүүдийн зүг гар сунгасан байна. Эгчмэд бүсгүйчүүд нэгэн дүүргийн татварын хэлтэсийн байцаагч нар болох нь удалгүй тодорхой болж Галаатай “бөгсөөрөө танилцсан” Ариунаа нь амралттай байгаад өнөөдөр ажилдаа ороод энэ явдлаа тэмдэглэн салхинд гарч яваа болохоо товч бөгөөд тодорхой ойлгуулжээ. Галаа хүүхнүүдийг дайлна гэсэн амандаа хүрэхийн тулд авчирсан архи дарс чихэр жимсээ өмнө нь өрж идэж уухыг уриалсан бөгөөд эгчмэд хүүхнүүд ч эрээлж нэрэлхэж сураагүй хүмүүсийн зангаар шуналтай гэгч шууд дайран орсон байна.
Удалгүй бүгд согтууран мансуурч, дуу шуу нь чангарсан байлаа. Их үдийн халуун нар эгц дээрээс нь шарах маягтай болох үед хүүхнүүдийн нэг “Хүүе та минь ээ хэдүүлээ усанд орох уу? Сайхан сэрүү татуулсан голын ус хажуугаар мэлтэлзэн урсч байхад шатаж үхэх гээд аахилж суух зөв үү?” гэж уриалга гарган босч ирсэн аж. Халамцуу залуус энэ үгийг уухайн тас дэмжилгүй яахав. Бүгд өмд цамцаа тайлж шидлэн дотуур өмдтэйгөө үлдсэн хойноо хүүхнүүдийг шавдуулан нүцгэлүүлээд нэг нэгээр нь хөтлөн голын ус руу явж оржээ. Доороо зөөлөн элстэй тогтуухан усанд умбан шумбан байхдаа Галаа тэгэхээс тэгэх гэж Ариунаагийн эргэн тойронд гарч ус цацах юм уу бие хаад нь санаатай санамсаргүй хүрэн өдөж эхэлсэн агаад хөхөвч дотоожноос өөр юмгүй хүүхэн махлаг биеэ чичигнүүлэн инээж их л хөгжин зугаацаж байв. Тэр ч байтугай үе үе хоосон маяглаж “Яанаа ээж ээ унах нь ээ, урсах нь ээ” хэмээн дуу алдах зуураа Галаагийн энгэр цээжийг самардаж байсан аж.
Нөхцөл байдлыг ойлгосон найзууд нь нөгөө хоёр хүүхнийг дагуулан ялимгүй холдох үед Галаа Ариунаа хүүхний бүсэлхийгээр нь тэврэн авч өөртөө тас наагаад “Хоёулаа усан дотор сууя. Тэгэхгүй бол наранд цохиулна шүү” хэмээн хэлбэл хүүхэн дургүйцсэнгүй. Галаа усан дотор доош суумагцаа огцом хөдөлгөөнөөр хүүхнийг татан өвөр дээрээ гаргаж орхивол тэр ялимгүй сандран “Хүүе яаж байгаа юм бэ? Хүн амьтан юу гэж бодох юм бэ?” гэж дуу алдсан боловч хачин тааламжтай Галаагийн цээжийг налан гэдийжээ. Хүүхнийг анх хараад л ассан хуял сэрэл одоо бүр хурцаар дүрэлзэн хамаг эд эсийг нь чинэрүүлэн тачаадуулж эхэлсэн учир Галаа махлаг ташаа, цулцгар хөх зэргийг нь усан дотор илж базлангаа чихэнд нь “Чи их сайхан хүүхэн юмаа. Миний сэрэл хөдлөөд хэцүү байна.
Худлаа гэвэл чи энийг үз л дээ” хэмээн шивнээд гантайтал боссон бэлэг эрхтэнээрээ хүүхний доороос ёврон хатгасан аж. Гуяыг нь нухан хөндөлдөх хатуу зүйлийг мэдэрсэн хүүхэн зөөлөн дуу алдахаас өөр авиа гаргасангүй. Үүнд урам зориг орсон Галаа хүүхний дотоожийг доогуур нь ярангуутаа өөрийнхийгөө ч бас хальт ярж эрхтэнээ чөлөөлөөд хүүхний умдаг руу шууд доороос нь чихэж оруулангуутаа огцом гэгч хэдэнтээ ольж орхижээ. Хүв хүйтэн усан дотроос умдаг руу нь хага зүсэн орж ирсэн хав халуун хатуу эрхтэн түрэмгий гэгч шургангуутаа ольж эхлэхийг мэдэрсэн хүүхэн тэсгэл алдран өндөлзөж, Галаагийн бугуйн дээрээс базан байсанаа манантаж бүүдийсэн нүдээр эргэн хараад “Хоёулаа уснаас гаръя” гэж шивнэсэн аж. Галаа хүүхний умдагнаас эрхтэнээ суга татан авуутаа ташаанаас нь өргөн өндийлгөж тэр чигээрээ хөтлөн голын цаад эрэг рүү зүтгэхийг харсан бусад нь ч нас биед хүрцгээсэн хүмүүсийн хувиар ямар ажил өрнөх гэж байгааг төвөггүй ойлгон хоцорсон байна. Уснаас гарч битүү ургасан бутан дотор орсон хойноо Галаа хүүхэн рүү шууд дайран газарт унагаад хөхөвчийг нь тайлан шидэж цэлцгэр том хөхийг нь гаргамагцаа дотоожийг нь нэг гараараа мулт татан хаяад хоёр хөлийг нь хоёр ташаан дээгүүрээ давуулж байгаад гадас шиг болсон эрхтэнээ хапхийтэл зоож орхижээ. Ариунаа агшин зуурын энэ огцом учралдаа итгэж ядан байлаа. Ганцхан цагийн өмнө танилцсан залуутай өдгөө дээр доороо орчихсон хэл уруулаа шимэлцэн, хэлүү үтрээгээ чимчигнүүлэн байхын чинээ огт санасангүй. Эр нөхрийн нь эрч суларч, ор хөнжлийн ажилд хойш суух болсон учраас тэр эр хүний хүчирхэг тэврэлт, халуун амьсгаа, хатуу эрхтэнийг бараг мартаад байсан бололтой. Галаагийн эрхтэн умдагт нь багтаж ядан чихэлдсээр хэдэн хором түрэмгийлэн цохьсоны дараа эрч нь сулран үрийн шингэнээ чим чим дуслуулж эхлэхэд Ариунаа хэдий дур ханаагүй байсан ч хоолой татаж ирээд “Ямар сайхан юм бэ” хэмээн шивнэсэн аж. Галаа түүний дээр таван хором хиртэй таг чиг хэсэг тэгнэн хэвтсэнийхээ дараа “Чи өнөө шөнө завтай юу?” гэж асуухад хүүхэн яг л түрүүчийнх шигээ нүүрэнд нь нүүрээ шахуу ойртуулаад “Үгүй гэвэл чи яах юм бэ” гэж шивнэсэнээ хажуугийн бутан доор нуугдаж хэвтсэн туулайн бүжин тэр хоёрыг сониучирхан харж байгааг гэнэт олж үзээд Галаагийн цээжийг түлхэн “Яанаа ямар ичмээр юм бэ?” гэж жаахан охин мэт нүүрээ даран аальгүйтжээ. Тэр хоёрыг гол гатлан ирээд чимээгүйхэн хажууд нь суусан хойно нөгөөдүүл нь “Та хоёрыг тэр чигээрээ алга болчих вий гэж айгаад зарлал бэлдэж байлаа. Нүцгэн шахуу эр эм хоёр алга болсон тул энэ утсаар мэдэгдэнэ үү гэж бичээд өөрсдийнхөө утасны номерийг тавих гэж байлаа” хэмээн тоглоом наадам хийн угтжээ.
