Нэг иймэрхүү урамтай хүмүүс байдаг даа. Ямар нэг ажил хариуцвал яаж ийгээд ард нь гардаг хүмүүс таардаг. Гэхдээ ховор. Сайд Б.Чойжилсүрэн ийм чанартай хүн аж. Ер нь бол их ухааны эр л дээ. Тиймээс түүнд хэн ч юм дарга нь “...Ирэх өвөл Хятадаас нүүрс авчирч түлээд хотын утааг багасга” гэсэн үүрэг өгчээ. Уг нь “...Дээс томоод найзыгаа аварна” гэдэг үлгэр шиг “...Хотын бонд гаргаад утааг арилгана” гэсэн шийдвэрийг эрх баригчид гаргасан л даа.

Мань эр Засгийн газрын шийд гарангуут НИТХ-ын хурал дээр гүйж очоод “...Хятадаас 177 тэрбумаар кокс нүүрс авчирч түлнэ” гээд мэдэгдчихсэн. Нийгэм дургүйцсэн. Бүр эгдүүцсэн. Гэвч тэр дахин дахин туршилт хийж, түүнийгээ хэвлэлүүдээр танилцуулсаар л байв.

Тэгж байгаад уг асуудал намдах үед, хичээлийн шинэ жилийн өмнөхөн 2023 оны наймдугаар сарын 30-ны Засгийн газрын ээлжит хуралдаанд танилцуулаад маш тодорхой шийдвэр гаргуулаад авсан байгаа юм. Тэрбээр “...2023 оны хавар “Тавантолгой түлш”-ийн болоод хэд хэдэн лабораторид хагас коксоор шахмал түлш, асаагчийг туршсан. Дүгнэлт гаргасан.

Хагас коксон түлшний техникийн үзүүлэлт, утаанд агуулагдах хорт хийн хэмжээг мидлингээр үйлдвэрлэсэн түлштэй харьцуулахад дэгдэмхий 51.9 хувь, хүхэр 57.7 хувь, үнслэг 37.2 хувиар тус тус бага, хаягдал утаанд агуулагдах тоосонцрын хэмжээ 72.6 хувь хүхэрлэг хийн хэмжээ 85.5 хувь угаарын хийн хэмжээ 10.8 хувь, азотын исэл 23.5 хувиар тус тус буурсан.

Энэ түлшийг ашигласнаар тоосонцор нь 124мкг/м3-ээс 67.5мкг/м3 буюу 45.5 хувиар буурна. Энэ нь “Агаарын чанар. Техникийн ерөнхий шаардлага” MNS 4585:2007 стандартын дагуу тоосонцор болон хүхэрлэг хийн хэмжээ “51-100 хэвийн” түвшинд хүрнэ. Хан-Уул дүүргийн Нисэх, Яармагийн орчим, Налайх дүүрэг, Дархан-Уул аймгийн гэр хорооллын 26 825 айл өрхөд 2023 оны арванхоёрдугаар сарын 15-наас хагас коксон шахмал түлшийг асаагчийн хамт нийлүүлэх тооцооллыг боловсруулсан. Эдгээр гурван байршлын айл өрхүүдийг хагас коксон шахмал түлшээр хангахад 24 500 тонн хагас кокс, асаагчийн зардалд нийт 32 тэрбум төгрөгийн санхүүжилт шаардагдана” гэж танилцуулаад дэмжүүлжээ. Ер нь бол ингэснээр сайд Б.Чойжилсүрэн санасандаа хүрчихэж байгаа юм.

Эхэнд хэлсэн дээ, “...Дээс томж найзыгаа аварна” гэдэг үлгэр шиг одоо эхэлж байгаа хотын бонд хэзээ босох, түүнээсээ Б.Чойжилсүрэнд 177 тэрбумыг хэзээ гаргаж өгөх вэ. Энэ бүрхэг. Харин 32 тэрбум гэдэг бол арай амьдралтай сонсогдож байгаа юм. Магадгүй, мань эр анхнаасаа “тал дугуй”-ны үлгэрээр нийгэмд “...177 тэрбум” гэсэн өндөр дүн гаргаж хаяад 32 тэрбум дээр буулгахаар тооцсон байж болох юм.

Ийм ухаан гаргахаар л хүн л дээ. Өнгөцхөн харахад Б.Чойжилсүрэн ингэж Хятадаас нүүрс авчраад хотын утаагаа арилгах “төсөл” дээр өмнөх Ерөнхий сайдын хэлдэгчлэн “хар толгой”-гоо тавьчихаж байгаа юм шиг харагдана. Гэвч үгүй. Тэрбээр “...32 тэрбумаар нүүрс оруулж ирээд Нисэх, Яармагийн орчим, Налайх дүүрэг болон Дархан-Уул аймгийн гэр хорооллын 26 825 айл өрхөд л түлүүлнэ” гэж байна. Импортын түлшээр хотын зарим хэсгийг, тэгээд Налайх, Дарханыг хангах юм байна. Тэгэхээр энэ нь хотын утаанд огтхон ч нөлөөлөхгүй. “..Утаа арилсангүй” гээд түүнтэй лав хариуцлага ч ярих боломжгүй. Хэлсэн биз дээ, “...Энэ Чойжилсүрэн их ухааны эр” гэж?!

Б.ДАМДИН-ОЧИР

Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин