“Монгол шүтээн” төвийн айлдлын багш, Лүнрэг Эш Төмөрийн санаачлагаар Төв аймгийн Баянцогт сумын төвөөс 8 км зайтай орших элгэн хадны өвөрт Монгол шүтээн цогцолбор баригдаж байна. Тэрбээр өөрийн лекцийг уншиж буй бөгөөд 2061 он хүртэлх онцгой содон үйл явдлыг ч зөгнөн хэлдэг ажээ. Ханш нээх өдрөөр Лүнрэг Эш Төмөр нийслэлийн Хар хорин, Нарантуул зэрэг томоохон захуудад жижиг худалдаа, үйлчилгээ эрхэлдэг иргэдэд буяны будаалга түгээсэн юм. Энэ үеэр түүнтэй уулзаж ярилцлаа.

-Одоо та хэд дэх лекцээ уншаад байна?

-“Даян дэлхийг засах Монгол ухаан” гэсэн 100 цуврал лекц буюу сургааль айлдваруудыг уншиж байна. Үүнийхээ арван есдэхийг уншсан. Хорь дахийг нь гуравдугаар цахилгаан станцын хамт олны дунд уншина. Гол зорилго нь гэвэл Монгол хүн өнөөдөр ирээдүйнхээ төлөө эрч хүчтэй ажиллаж, эрүүл саруул амьдрах, цэвэр тунгалаг сэтгэлтэй байхад  чиглэж байгаа юм. Миний лекцүүдийн 70 нь Монголдоо, 30 нь гадаад улс орнуудад уншигдана.

-Зарим нь мухар сүсэгт хүлэгддэг бололтой. Таньд  анзаарагддаг уу?

-Мухар сүрэг, дам сүсэг, сүсэг бишрэл гэдэг нь ихээхэн ялгаатай юм л даа. Сүсэг бишрэл бол хүмүүсийн сэтгэл зүйд эерэг сайн нөлөө үзүүлдэг. Мухар сүрэг гэдэг бол хэн нэгнээс  сонссон зүйлийнхээ цаад мөн чанарыг таньж мэдэлгүй, ашиг хожоо олохыг хүсэгчдийн бай болдог зүйл юм. Дам сүсгийн хувьд гэвэл бурханы ном сургаалийг манай эртний лам хуврагууд төвд хэл дээр маш олноор нь бичиж туурвисан бөгөөд тэдгээрийг өнөөдөр төвд хэл дээр нь уншиж өгч байгаа. Уг номын учрыг хүмүүс ойлгодоггүй. Хүмүүс зөв ойлгож, зөв танин мэдэх хэрэгтэй байна.

-Та бурханы ном сургаалиа монголоор уншдаг уу?

-Тийм ээ. Би эхлээд монгол хэлээр, дараа нь төвдөөр уншиж өгдөг.  Өнөөдөр зарим нь 150 мянган төгрөгөөр бумба худалдаж аваад голд өргөх гээд явж байна. Тэднээс “Наадах чинь юуны бумба юм бэ” гэж суухаар харамсалтай нь мэдэхгүй байгаа. Лусын бумба, Гонгор бурханы бумба гэх мэт олон янзын бумба бий. Эдгээрийг уншуулах өдөр цаг гэж байдаг. Уншуулах шаардлагагүй айл өрх ч байдаг.  Өнөөдөр монголчууд бид амар амгалан байгаа ард түмэн. Дайн, самуун алга. Согтуу жолооч нь ирээд дайрчихгүй л бол сэтгэл түгших юм байхгүй. Харин бид аливаа үйлийг бүтээх зоригтой, зорилготой, хөдөлмөрч, бүтээлч байх нь чухал байна. Миний сургаалийн гол амин сүнс нь ердөө л энэ юм. Өөрөөр хэлбэл, монголчууд дэлхийд гайхагдах амжилт гаргах итгэлийг бадраахад миний лекцүүд чиглэж байгаа.

-Гадаадын ямар ямар улс орнуудад очиж лекцээ унших вэ. Урилга ирүүлсэн үү?

-Энэ оны 12 дугаар сард Италид очно. 2016 оны нэгдүгээр сард Япон руу явна. Францаас урилгаа авсан. Испани улс руу 12 дугаар сард явахаар төлөвлөсөн. Мөн Солонгост очно. Энэ мэтээр 30 улсад очиж лекцээ уншина. Одоогоор Дархан, Эрдэнэт, Говь-Сүмбэрт очиж лекцээ уншаад байгаа. Ирэх тавдугаар сард Дорнод, Хэнтий, Сүхбаатар аймгуудад очно. Наймдугаар сард Дорноговь, Өмнөговь, Дундговьд, есдүгээр сард Баянхонгор, Өвөрхангай, Говь-Алтай руу явна. Ингээд хамгийн сүүлд Хөвсгөл аймагт очих графиктай. Лекцүүд маань өөр өөрийн онцлогтой. Лекцүүдийнхээ түрүүчээс нь цахим хэлбэрт оруулж байна. Ирэх зургаадугаар сарын 4-нд Хөх лусын чуулган гэдэг арга хэмжээг зохион байгуулна.

-Тэр чинь хаана болох арга хэмжээ вэ?

-Төв аймгийн Баянцогт сумын нутагт болно. Тэнд бид Монгол шүтээн цогцолбор байгуулж байгаа. Өнгөрсөн онд шашин номын цэнгүүн зохион байгуулсан. Энэ жил жүжигчилсэн тоглолт, уран зургийн үзэсгэлэн зэрэг арга хэмжээтэй. Уран зургийг Төрийн соёрхолт, Ардын зураач Ойдов гуай хариуцаж байгаа.

-Ядууст өглөг түгээх ажлаа хэд жилдээ хийж байна?

-Дөрөв дэх жилдээ боллоо. Эхлээд бид Чингэлтэй дүүргийн 18 дугаар хорооны иргэдэд гурил будаа, гоймон зэргийг түгээж байлаа. Энэ нь үр дүн муутай санагдсан.

-Яагаад? 

-Хорооноосоо юм аваад сурчихсан улс голцуу цуглаж байсан. Баярлалаа ч гэж хэлэхгүй, авах ёстой л юмаа авсан мэт явцгааж байсан. Дараа жил нь Сонгинохайрхан дүүргийн хүүхдүүдэд өглөг түгээсэн чинь бүгд баярлалаа гээд гүйлдэж байна лээ. Мөн ноднин Үндэсний соёл амралтын хүрээлэнтэй хамтарч ажилласан.

-Тэгвэл энэ жилийн хувьд?

Энэ жилийн хувьд бид 1000 хүнд өглөг түгээх зорилго тавьсан. Ингэхдээ зах дээр, гудамжинд жижиг худалдаа хийгээд сууж байгаа болон хог түүдэг, ачдаг хүмүүст “Эзэн хичэээвэл заяа хичээн” гэх мэт сургаал, онч мэргэн  үгтэй өглөг түгээлээ.  

-Монгол шүтээн үндсэний цогцолбороо хэзээ ашиглалтанд оруулах вэ?

-Энэ бол нэлээд том цогцолбор, 2018 он гэхэд барьж дуусгах байх. Доторх бүтээлүүд нь оюуны сор бүтээлүүд байхаар тооцсон. Ихэс дээдсийн өргөө, музей, гэрэл зураг, уран зургийн үзэсгэлэнгийн танхим, ховор нандин номын сан, хоолны газар, 100 их шүтээн зэрэг олон хэсгээс бүрдэх юм. Энэ бүхэн эртний монголчуудын уламжлал, зан үйлтэй холбоотой бүтээл болох учиртай. Энд залагдсан бүх бурхадын домог, үүх түүх, утга санааг монгол, англи, төвд зэрэг хэл дээр тод томруун бичиж тавина.  Бурхан шашин, аялал жуулчлалын том цогцолбор болно. Энэ цогцолборыг байгуулж байгаа газар орон маань бас их өвөрмөц юм.

-Элгэн хадны өвөрт байгуулах нь ямар онцлогтой гэж?

-Тэндэхийн ууланд эртний нэг том шүтээн бий. Газраас дээш 16 орчим метрт, эгц босоо хадан дээр байгаа шүтээний зураг нь 3:3 метр хэмжээтэй.  Шинжлэх ухааны академийн түүх, археологийн хүрээлэнгийн эрдэмтэн судлаачдын тодорхойлсноор энэ шүтээн нь манай эриний өмнөх 8 дугаар дууны үеийн бүтээл юм билээ. Хүний гараар бүтээгдсэн гэдэг нь тодорхой болсон. Үүнийг бурханы хөрөг, эсвэл баатар эрийн хөрөг зураг гэж эрдэмтэд бас тайлбарладаг. Хийсэн аргыг нь болохоор цохиж, хонхойлгож хийсэн гэж байгаа юм. Ийм уулын өвөрт манай цогцолбор баригдаж байгаа нь онцлог юм л даа.

-Таныг 2061 он хүртэлх хамгийн онцгой содон үйл явдлуудын талаар зөгнөл, таамаглал дэвшүүлсэн гэж сонссон. Ямар ямар онцгой үйл явдал болох вэ? 

-Би энэ талаар ном бичээд дуусч байна. Удахгүй хэвлүүлэх санаатай. 2061 он хүртэл нэлээд хэдэн онцгой үйл явдал тохионо. Дэлхийд хосгүй соёлын том өв Монголоос олдоно. Энэ нь өнөөгийн бидний мэдэх түүхийн судалгааны ололтыг бараг бүхэлд нь няцаасан зүйл юм.  Мөн дэлхий дээр 380 гаруй улс бий болно. Ураны хөнөөлд 25 улс орон өртөх магадлалтай. Тиймээс хүн төрөлхтөн уранаас татгалзана. Баруун Европын хоёр луйварчин тодорч олон зуун мянган хүнийг хохирооно. Монголд 170 хутагт хувилгаад бараг нэгэн зэрэг тодорч, 1820 оны явдал нүүрлэнэ. Тэдгээр хутагт хувилгаадын дотор хуурамч нь ч бий. Түүнээс гадна хааны угсаатан амиа хорлоно. Хөрөнгийн бирж дэлбэрэлтэнд өртөнө. Энэ бүхэн дэлхий нийтийн хэмжээнд тохиох онцгой үйл явдлууд шүү дээ. Сталин, Гитлер хоёр шиг хүн дахиад гарч ирж, дайн дэгдэнэ. 2061 онд Монголд харин хувьсгалын шинжтэй төрийн томоохон эргэлт болно гэх зэргийг би зөгнөж хараад байгаа юм.

Ярилцсан: Б.Отгонбаяр 

Эх сурвалж: Tumen.mn