Хэдхэн хоногийн өмнө УИХ-ын Нийгмийн бодлого, боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны байнгын хорооны хуралдааны үеэр Эрүүл ахуйн хуулийн төслийг хэлэлцсэн. Энэ үеэр гэр хорооллын бие засах газрын стандарт ямар байх, хогийн асуудлыг хэрхэн шийдвэрлэх, халдварт өвчин, сүрьеэгийн болон сэтгэцийн эмнэлгийг хотын төвд байгуулахыг хуульчлан хориглох тухай асуудал яригдсан юм. Мөн хөдөө, орон нутаг руу явах төв зам дагуу 30 км тутамд боловсон бие засах газар байгуулах тухай яригдлаа. Гэвч УИХ-ын гишүүд хөхрөлдөн инээлдэж “Хэт амьдралд нийцэхгүй заалт байна” гэж шоолсноор чуулганы хуралдаанаар хэлэлцэхийг дэмжсэнгүй. Тэдний ярьж буйгаар хөдөө хээр боловсон 00-д бие засна гэдэг амьдрал дээр хэзээ ч бүтэхгүй зүйл гэнэ. Түүнийгээ инээдэм болгон “Тэгээд хөдөө явж байхад шээс хүрвэл тас гүрийсээр жорлон хайх хэрэг үү. Хэн ч гэсэн машинаасаа бууж замын хажууд бие засна биз дээ” гэж байна лээ. Тэд шоолж инээлдэж байсан хэдий ч үнэндээ бол амьдралд хэрэгтэй хууль байлаа. Гадаад улс орны орон нутгийн шинжтэй зам дагуу хэдхэн км явахад бие засах газар, гуанз, дэлгүүр гээд бүх зүйл байдаг. Бүр усанд орох душ байх нь ч бий. Аян замд яваа хүмүүс боловсон 00-д бие засаад, усанд орж гарч ирсэн хойноо халуун хоол, цайгаа идэж уучихаад явдаг. Ингэж иргэдийнхээ хотоос гарч аялах тав тухыг хангаж өгч байгаа юм. Түүнтэй адил манай хөдөө орон нутгийн зам дагуу боловсон бие засах газар байгуулахад болохгүй гэх зүйл үгүй. Машин замаас тавхан алхмын цаана цаашаа хараад бие засаж байгаа эрэгтэй хүн ямар муухай харагддаг гээч. Зүгээр хажуугаар нь зөрж өнгөрөхдөө хүртэл өмнөөс нь ичээд байдаг юм. Өөрийн эрхгүй ямар муухай бүдүүлэг хүн бэ гэж бодогддог. Эмэгтэй хүний тухайд бүр ярилтгүй. Ээжийнхээ өвөр дээр суугаад тосуулж шээдэг хүүхэд биш л бол ил задгай газар бие засах шиг хэцүү зүйл байхгүй. Өндөрхөн шиг бут, дов хайгаад тэр хавиар нэг гүйнэ. Хамт яваа хүмүүсээсээ санаа зовж ичнэ. Эрчүүд ч бас үр хүүхэд, охин дүү, хамт ажилладаг бүсгүй, эмээгийнхээ хажууд буруу харж зогсон шээхдээ эвгүйрхдэг байх.
Хэдэн жилийн өмнө хотоос холгүй томилолтоор явахдаа шээх газар олдохгүй хэцүүдэж байснаа одоо хэр нь санадаг юм. Хээр газар яваа автобус дүүрэн хүн бие засах газар хайгаад л. Эрчүүд нь ч яахав буруу харж зогсож байгаад учраа олсон байх. Хүүхнүүд харин өмсөж байсан цамцаа бөгсөөрөө уян бие засч байгаа харагдсан. Тэгэхэд би олноос ичээд бие засаж чадаагүй юм. Гэртээ давсаг чинэрсэндээ уйлангаа алдсан амьтан орж ирж билээ. Иргэдээ ийм байдалд оруулж байхын оронд боловсон бие засах газар байгуулах саналыг дэмжих хэрэгтэй. Шоолж инээлдэж байгаа УИХ-ын гишүүд үнэндээ бүдүүлэг санагдаж байна. Тэд үр хүүхдээ дагуулан явахдаа машиныхаа цаад талд зогсож бие зассанаар ямар үлгэр дуурайл үзүүлдэг бол. Аавынхаа гадаа шээж буйг харсан хөвгүүд хотод ирээд байшингийн булан бараадаж байж магадгүй.
Манайхаас өөр улсад ингэж хөдөө хээр зам дагуу хээвнэг шээж байгаа хүмүүсийг олж харахгүй л байх. Харин манайд бол хотын төвөөс хорь, гучхан км холдоход буруу харж зогсоод бие засаж байгаа хүнтэй таарна. Ингэж зогсоо хүн гадныхан байтугай орчин үеийн залуу үеийнхэнд дэндүү бүдүүлэг санагдаад байгаа юм. Ийм харанхуй, бүдүүлэг байдлаасаа салах цаг болсон. 30 км тутамд жорлон барих саналыг шоолж инээхийнхээ оронд дэмжиж хэлэлцмээр байна. Тэгэхгүй бол хөдөө, орон нутгаар явахад хэцүү болчихож. Кофе шоп, усанд орох душийг нь бэлдэж өгдөггүй юмаа гэхэд наад захын боловсон бие засах газаргүй байх нь орчин үеэс хэт хоцорч байгаагийн илрэл болжээ. Тэгээд ч 30 км тутамд бие засах газартай болно гэдэг тийм ч амьдралгүй зүйл биш. Орон нутаг өөрийнхөө хөрөнгөөр тохилог цэвэрхэн 00 байгуулахын зэрэгцээ түүнийгээ дагаад түргэн хоолны газар байгуулж болно. Ингэвэл орон нутгийнханд ажилтай болох боломж бий. Замд яваа хүмүүс цэвэрхэн 00-д бие засаад гарахдаа хэдэн зуун төгрөг өгөхөөс татгалзахгүй л байх. Түүнчлэн хол зам туулж байгаа хүмүүс хэсэг амарч байгаад явдаг унтлагын өрөөтэй байж болно шүү дээ. Гэр бүлээрээ, ая тухтай амарч яваа улс машиндаа атиралдан унтаж байхаар хоёр цаг цэвэрхэн орон дээр дуг хийвэл таатай санагдах нь гарцаагүй. Энэ мэтээр янз бүрийн санаа гарган бизнесээ өргөжүүлээд явах боломжтой. Гэтэл эерэг үр дүнг тооцолгүйгээр асуудалд бүдүүлгээр хандаж буй УИХ-ын гишүүд нэг ёсондоо ард түмнээ басамжилж буй хэрэг юм. Гадаа шээж л байдаг шүү дээ гэж хээвнэг хэлээд инээж байгаа нь соёл иргэншлийн эрин зуунаас хэтэрхий хоцорсон үйлдэл байлаа.
Наргиантай түүх ч бий. 1960-аад оны үед улс даяар соёлын довтолгоон болсон юм гэнэ лээ. Тэр үед ард түмнийг сард нэг удаа усанд орж бай гэсэн шаардлага тавьсан байдаг. Үүнийг сонссон дөрвөд эмгэн “Яаж тэгж галуу хэвтээ усанд шумбаж байдаг юм бэ” гээд уурлаж байсан юм билээ. Энэ тухай номноос уншиж байсан хэрэг. Их хурлын гишүүдийн хэлж, аяглаж буйг харахаар тэр эмгэний тухай уншсан санаанд орж инээд хүрч суулаа. Бид дэлхийн чиг хандлагыг л дагах ёстой. Машинаасаа бууж зам дээр шээнэ гэж ярьж байвал дэлхий нийтээс дэндүү хол хоцорсон бүдүүлэг хэрэг болно.
