Монголын томоохон эрх мэдэлтнүүдийн авлига, хээл хахуулиар олж цуглуулсан их хэмжээний мөнгө голцуу тэдний гэр бүл, ах дүү, төрөл садангуудынх нь нэр дээр гадаад, дотоодод байгуулсан компаниудын дансаар орж, гарсан байдаг. Тухайлбал, өдгөө Оюутолгойн хэргээр  Авлигатай тэмцэх газарт шалгагдаж байгаа Ерөнхий сайд асан С.Баярын Америкийн Сиэтл, Нью-Йорк зэрэг хотуудад өндөр үнээр худалдаж авсан 11 байр, хаусуудын бодит түүх болон гэр бүл, хамтрагчдынхаа компанийн дансаар их хэмжээний авлигын мөнгө угаасан схемийг бэлхнээ харж болохоор байгаа юм. 

С.Баяр Оюутолгойн гэрээг анхнаасаа монголчуудад ашиггүйгээр хийлгэснийхээ шанд Рио Тинто, Туркойз Хилл компаниудаас маш их мөнгө авсаныг тэрхүү луйврын схемээс сүүлийн үед бүр ч  ойлгомжтой болоод байна. Өөрөөр хэлбэл, С.Баяр тухайн үед Ерөнхий сайдаар ажиллаж байхдаа Оюутолгой төслийн хөрөнгө оруулагч Рио Тинто, Туркойз Хилл компаниудад  илт давуу байдал олгож, татварын хууль зэрэг олон хууль тогтоомжийг зөрчин, гэрээний эрх зүйн тэгш, шударга зарчмыг үндсэндээ үгүй хийсэн байлаа. Үүнийх нь балгаар “Рио Тинто” болон “Туркойз Хилл” компаниас авах ёстой 2 761 789 570 000 төгрөгийн татварыг  авч чадахгүй манай улс хохирсноос гадна Оюутолгойн үр ашгийг 2048 он хүртэл монголчууд огт хүртэхээргүй болов. Иймд хууль хяналтынхан түүнд эрүүгийн хэрэг үүсгэн яллагдагчаар татаж шалгаад, удахгүй хэргийг нь шүүхэд шилжүүлэхээр зэхэж байна. Түүний санхүүгийн луйврын схемийн зарим шинэ сэргэг баримтуудаас товч өгүүлье.

Ерөнхий сайд асан С.Баярын энэ хэрэгт “Петровис” компанийг үүсгэн байгуулагч буюу мань эрийн Америкт байгаа 11 байр, хаусыг худалдан авахад гар бие оролцсон, хамгийн ойрынх нь хүн гэгддэг Ч.Даваанямаас гадна “Петровис”-ийн эзэн Ж.Оюунгэрэл ч бас холбогдож байна. Ч.Даваанямын анх Англи улсад байгуулсан “Forest berriest Ltd”компанийн Хонгконг дахь “HSBC” банкны данснаас “Петровис”-ийн данс руу удаа дараа сэжиг бүхий их хэмжээний мөнгө шилжиж орж байжээ. Жишээлэхэд, 2010 онд зургаан сая гаруй ам.доллар орсон байдаг аж. Авлигатай тэмцэх газрынхан бодвол Ч.Даваанямын тэрхүү  “Forest berriest Ltd” компанийн данс руу тийм их мөнгө хаанаас, хэзээ орсныг шалгаж байгаа байх. Ер нь их бага ямарч мөнгө ор сураггүй алга болдоггүй. Эх үүсвэр нь хаа нэгтээ заавал байж байдаг жамтай. Иймээс уг мөнгө нь “Рио Тинто”, “Туркойз Хилл” компаниудаас гарсан байхыг хэн ч үгүйсгэх аргагүй юм.

Мөн С.Баярын авлигын хэргийн схемд нэлээд тод ул мөр үлдээсэн өөр олон компани бий. Ч.Даваанямын Виржинийн арлуудад байгуулсан “True kind limited” компанийн Хонгконг дахь “HSBC”банкны данс руу 2015 оны зургаадугаар сараас арваннэгдүгээр сар хүртэл хугацаанд АНУ-ын  “Nona adams realty services”, “NEBO” компаниудаас нийтдээ 4.7 сая ам.доллар шилжүүлжээ. Ийм их мөнгө шилжүүлэхэд оролцсон “NEBO” компанийн 85 хувийг Ч.Давааням, 15 хувийг С.Баярын охин Б.Нандин эзэмшдэг юм байна.

Ч.Давааням нь С.Баярын гэр бүлийнхэнтэй хамжин АНУ-д нийтдээ дөрвөн компани байгуулсан байв. Нөгөөтэйгүүр, Ч.Даваанямын эхнэр С.Шагдардуламынх нь нэр дээр байдаг “Рома Инвестмент” компани ч бас С.Баярын авлига луйврын схемд томоохон орон зай эзэлдэг юм байна. С.Шагдардуламын уг компаниас 2013 оны тавдугаар сард С.Баярын охин Б.Бадамхандын данс руу 27 мянган ам.доллар шилжүүлсэн байлаа.

Мөн С.Шагдардулам нь Б.Бадамхандын нэрээр 2009 онд “Петровис” компанийн “Голомт” банкан дахь данс руу 189 мянган ам.доллар, дараа нь удалгүй бас 1.7 сая ам.доллар гуйвуулсан байв. Энэ мэтээр С.Баярын авлига, санхүүгийн луйврын схем нь хойд хөрш ОХУ-ын “Роснефть” компанитай хүртэл холбогдож, хүрээгээ улам тэлжээ. Түүний охидын шилжүүлсэн мөнгө нь Ч.Даваанямын дээрх компаниудаас гадна “Петровис”-ийн дансаар дамжин “Роснефть” компани руу гараад явчихсан тохиолдол нэг бус удаа илэрч байсан байна. Тухайлбал, 2013 онд “Роснефть” рүү нийтдээ тэдний 7.3 сая ам.доллар урсан оржээ. Тиймээс Оюутолгой дахь авлигын схемийн сая саяар тоологдох эдгээр долларын  учрыг олохгүйгээр С.Баярын хэргийг үнэн зөвөөр шийдэх боломжгүй юм.  

О.Баяр

Түмэн.мн