Өнөөдөр эмэгтэйчүүдийн эсрэг хүчирхийллийг таслан зогсоох олон улсын өдөр. Энэхүү өдрөөр Жендэрт суурилсан хүчирхийллийн эсрэг аяныг дэлхий даяар зохион байгуулж байна. Энэхүү аян нь охид, хүүхдүүдийг гэрлүүлэх, богтлох, гэр бүлийн хүчирхийлэл болон бүх төрлийн хүний наймаа зэрэг эмэгтэйчүүдийн эсрэг хүчирхийллийн гай гамшигт олон улсын анхаарлыг хандуулах зорилготой олон улсын аян юм. Дэлхий нийтээр охид, эмэгтэйчүүдийн эсрэг хүчирхийллийг таслан зогсоож, тэднийг тэгш эрхээ эдэлж, эрх тэгш боломжоор хангахын тулд нэгдэж, бас уриалж байна. Харамсалтай нь манай улсад энэ талаар дуугарч байгаа нэг ч албан тушаалтан, төрийн байгууллага алга. Хүчирхийлэл гэдэг зөвхөн бие махбодид учруулсан хохирлоор хязгаарлагдахгүй. Олон жил шүүх, цагдаагаар дарамтлах, хүүхэд эхчүүдийг залхаан цээрлүүлэх нь хүчирхийллийн сонгодог жишээ. Гэтэл энгийн нэгэн иргэнийг хууль шүүх нь хамгаалах ёстой атал гэр бүл болоод нийгмийн өмнө хариуцлага хүлээдэггүй хүчирхийлэгчтэй нийлж, хохироож байгаа бодит жишээ манай шүүхийн салбарт байна. Шүүгчидтэй нийлж, салсан эхнэр, охиндоо олон жил сэтгэл санааны хүчирхийлэл үйлдэж байгааг баримтаар хүргэе.

Иргэн Б.Билгүүн Э.У-тай хайр сэтгэлтэй болж, хэдэн жил үерхсэний эцэст хадаг яндраа тавьж, хоёр талын ах дүүсээ цуглуулан хэдэн өдөр дамнан хурим найр хийжээ. Айлын ганц охиныг авааль гэргийгээрээ сонгосон тэрээр аавынх нь өмнө зогсч байгаад “Таниас илүү насан туршдаа хайрлаж амьдарна аа” хэмээн амлан, гадаадад суралцаж төгссөн, өндөр боловсрол, өргөн мэдлэгтэй хөөрхөн охиныг хөтлөөд гэрээс нь гарчээ.. Гэтэл нэг л өдөр аав ээж болон авааль гэргийдээ насан туршид нь хайрлана гэсэн нандин амлалтаа мартаж, гэр бүлээс гадуур харилцаатай болжээ. Ёс зүй, хүн чанарыг дээдэлдэг эхнэр нь энэхүү хүнээс гажууд, ёс бус харилцааг хүлээн зөвшөөрөөгүй учир гэр бүлээ цуцлуулж, өөрийгөө золионд гаргаж, өрх толгойлсон эмэгтэй болох шийдвэрийг гаргажээ. Ингээд Орхон аймгийн шүүх нэхэмжлэгч Э.У болон хариуцагч Б.Билгүүнд холбогдох гэр бүл цуцлуулах шүүх хурлыг хийж, өмчийн маргаангүй, өөдөсхөн охин нь ээжийнхээ асран хамгаалагчид үлдэж буй учир зөвхөн гэр бүл цуцлах эсэх асуудлыг хэлэлцэж шийдвэрлэжээ.

Гэтэл Орхон аймгийн сум дундын шүүхийн шүүгч Ж.Байгальмаа нь иргэн Б.Билгүүн шүүхэд ямар нэгэн нэхэмжлэл гаргаагүй, өмчлөлийн маргаантай шүүх хурал огт болоогүй дур мэдэн Б.Билгүүнд орон сууцыг нь шилжүүлэх захирамж гаргачихсан байна. Аливаа шүүх хурлын шийдвэр шат дараалсан нарийн явцтай байдаг. Хэн нэгэн гомдол гаргасан бол нэхэмжлэгч, хариуцагч нарыг өөрийн биеэр байлгаж, гомдлын дагуу шүүх хурал болж, шийдвэр гаргадаг. Гэтэл хэн ч гомдол гаргаагүй, шүүх хурал огт болоогүй байхад шүүгч Ж.Байгальмаа нь ямар шүүхийн шийдвэрийг үндэслэж, ийм захирамж гаргасныг гайхаад баршгүй. Нэхэмжлэгчгүй, маргаан үүсээгүй, хамгийн ноцтой нь шүүх хурал огт болоогүй байхад санаанаасаа “зохиол” бичиж суудаг ёс зүйгүй, өргөсөн тангаргаа үзэгний үзүүрээр зөрчөөд сууж байдаг шүүгчид өнөөдрийн Монголын шүүхийн салбарт амь бөх оршсоор байгаа нь дэндүү эмгэнэлтэй. Иргэн Б.Билгүүн нь шүүхэд өмчийн маргааны талаар нэхэмжлэл гаргаагүй байхад шүүгч Ж.Байгальмаа нь шүүх хурал хийсэн мэтээр “зохиол” бичиж, ёс бус балмад үйлдэл хийн, Б.Билгүүнийг нэхэмжлэгч болгон хамтын өмчлөлд нь байсан орон сууцыг түүний өмчлөлд шилжүүлж, эхнэр хүүхдийг нь гудамжинд гаргачихсан байдаг. Тангараг өргөсөн шүүгчээс байтугай тарианд орсон галзуу хүнээс ч ийм санаа сэдэл төрөхгүй. Яаж зохиохоороо шүүхийн шат дараалсан олон явцыг алгасч, өмнө гарсан шүүхийн шийдвэрийн огноог өөрчилж, захирамж болгон сууж байдаг байна аа!!!

Үнэхээр эрүүл хүний санаанд багтамгүй эрүүл бус шийдвэр гаргаж суухдаа тэрээр шүүхийн салбараа шороонд хутгаж орхилоо. Иргэн Э.У нь ёс зүйгүй шүүгч Ж.Байгальмаагийн гаргасан адал балмад, хуулиас гадуур бусдыг хохироосон захирамжийг хүчингүй болгохыг хүсч, гомдол гаргажээ. Энэ гомдлын дагуу шүүх хуралдаж, Э.У-г өөрөө мэдээгүй байхад нь, мөн ямар ч гарын үсэг зураагүй байхад өмчлөлөөс хассан болохыг нотолж, шүүгч Ж.Байгальмаагийн захирамжийг хүчингүй болгожээ. Хамгийн ноцтой нь, хуулиас гадуур, ёс бус захирамж гаргасан шүүгч, өмчлөгч нь байхгүй байхад өмчөөс нь хасч, хууль шүүхийг уландаа гишгэсэн нотариатч, хуулиа баримталж ажиллах ёстой атал бусадтай хуйвалдаж, хохирогчийн эсрэг ажилладаг шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэлийн ажилтнууд нь өнөөдрийг хүртэл ямар нэгэн хариуцлага хүлээгээгүй байна. Хуулиас гадуур, илт буруу захирамж гаргасан шүүгч Ж.Байгальмааг хохирогчид АТГ, Шүүхийн ерөнхий зөвлөл, Шүүхийн Сахилгын хороо, Шүүхийн Ёс зүйн хороонд гомдол гаргаж, шүүгчээр ажиллах ёс зүй, ур чадваргүй болохыг баримтаар илчилсээр байхад хариуцлага тооцохын оронд дэвшүүлж ажиллуулж байгаа нь харамсалтай. Соёлт ертөнц, шударга ёс тогтсон газарт дураараа аашилж яваа энэхүү шүүгчийг эрүүгийн хэрэгт татах ёстой байтал идээ бээрэндээ баригдсан манай улсад албан тушаал ахисаар явна. Орхон аймгийн Иргэний хэргийн шүүгч байхдаа иргэдийн маргааны асуудлыг хуулиас гадуур өөрийн дураар шийддэг шүүгч Ж.Байгальмаа нь өнөөдөр Дорноговь аймгийн Эрүүгийн хэргийн шүүхийн шүүгч болчихсон явааг юу гэж ойлгох вэ?! Иргэн хоорондын энгийн маргааныг шийдэж чадахгүй байгаа тэрээр эрүүгийн хэргийн ээдрээтэй учгийг дэнсэлж сууна гэхэд итгэхийн арга алга. Хийгээгүй шүүх хурлыг санаанаасаа зохиож, хэн дуртайгаа хохирогч болгож чадаж байгаа шүүгч Ж.Байгальмаа эрүүгийн хэргийг хуулийн дагуу нягтлан шалгаж, дэнслэнэ гэдэг юу бол. Ганц шүүгчийн буруутай захирамжаас болж, арван жилийн турш хууль, шүүхийн өмнө зарцуулсан цаг хугацаа, эрүүл мэнд, сэтгэл санааны хохирлыг барагдуулах зүйл заалт ямар ч хуульд байдаггүй нь эцэстээ иргэдийг шүүх байгууллага, шүүгчдэд итгэх итгэлийг алдруулж байна. Иймд нэн даруй ёс зүйгүй, мэргэжлийн ур чадваргүй, мэдлэг боловсролгүй шүүгчдээсээ салахгүй бол иргэд энэ мэтээр хохирсоор байх нь. ­