Барилга Хот Байгуулалтын сайд Д.Цогтбаатар “Сайдын цаг”-т оролцож яамны хийж хэрэгжүүлж буй ажил болон цаашдын бодлогын талаар мэдээлэл өглөө.

Тэрбээр “Нийгмийн даатгалын тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг Засгийн газарт өргөн барьсан, “Түрээсийн орон сууц” хөтөлбөрийн төслийг гаргаад байгаа гэж Барилга, хот байгуулалтын сайд хэллээ. ТОСК-ийн дүрэмд өөрчлөлт оруулах, бүтэц зохион байгуулалтыг шинэчлэх санал боловсруулах ажлын хэсгийг Ерөнхий сайдын захирамжаар байгуулан ажиллаж буй юм байна.

Засгийн газрын бондын эх үүсвэрээр тэтгэврийн даатгалын санг хөрөнгөжүүлж, Монголбанкны эзэмшиж буй Ипотекийн зээлээр баталгаажсан үнэт цаасыг тэтгэврийн даатгалын сангийн активт хөрвүүлэх замаар Орон сууцны санхүүжилтын урт хугацааны тогтвортой тогтолцоог бий болгох, тэтгэврийн даатгалын тогтолцоог шинэчлэх зорилт тавин ажиллаж байгаа гэлээ.Үүнтэй холбоотойгоор Нийгмийн даатгалын тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг боловсруулсан байна.  

Орон сууцны найман хувийн зээл үргэлжилнэ. Зээлийн урьдчилгаа төлбөр болох 30 хувьд Засгийн газрын  зүгээс эргэж төлөгдөх нөхцөлтэйгөөр дэмжлэг үзүүлж, баталгаа гаргана. Мөн найман хувийн зээлд хамрагдахад орон сууцны талбайд 80 ам.метр гэж босго тавьсныг чөлөөлж, нээлттэй болгохоор төлөвлөж байгаа” гэлээ.

-Барилга Хот Байгуулалтын яам хүнд нөхцөлд байгаа барилгын  салбараа л дэмжинэ-

Д.Цогтбаатар “Манай яам нэгдүгээрт амаргүй нөхцөл байдалд байгаа барилгын салбараа дэмжинэ гэж бодож байгаа.Хоёрдугаарт хүн төвтэй салбарыг бий болгоно гэж бодож байгаа.Өөрөөр хэлбэл хэрэглэгчдийнхээ хэрэгцээ шаардлагыг хүндэтгэж үзсэн салбарыг бий болгоно.Гуравдугаарт зах зээлийн эдийн засагт суурилсан салбар болгон хөгжүүлнэ.Дөрөвдүгээрт үл хөдлөх хөрөнгийн зах зээлийг сонгомол утгаар нь хэрэгжүүлнэ.Тавдугаарт хөдөлмөр хамгаалал стандартыг шинэчилнэ гэсэн бодлого барин ажиллана.

Барилга Хот Байгуулалтын яам зөвхөн барилгын асуудал бус хот төлөвлөлт үндсэн гол ажлуудын нэг.2030 он хүртэлх Улаанбаатар хотын хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөг гаргасан.Энэ төлөвлөгөөний хүрээнд Японы JGKA байгууллагатай хамтран төсөл хэрэгжүүлээд явж байна.Төслийн эхний шат нь хэрэгжээд дуусан.Улаанбаатар хотод авто зогсоол маш их дутагдалтай байдаг.Энэ асуудлыг зохицуулах үүднээс Авто зогсоолын тухай хуулийг Засгийн газраар хэлэлцүүлсэн.Удахгүй УИХ-д өргөн барина.Мөн хотын Ногоон байгууламжийн тухай хууль өргөн барина.

-Тэтгэврийн сангаас бонд босгож орон сууцжуулах хөтөлбөрөө үргэлжлүүлнэ -

Мөн Барилгын тухай хуулийг өргөн барина.Хүн төвтэй салбар болгон хөгжүүлэх баримтлал дээрээ тулгуурлан гол асуудлуудаа хуульдаа тусгаж оруулна.Бизнесийн орчинг сайжруулах асуудлаа ч хуульдаа тусгаж өгнө.Барилгын тусгай зөвшөөрлийн хугацааг 5-10 жил болгон уртасгаж өгнө.

Ямар ч асуудал, алдаа гаргалгүй барилга барьж байгаа компани гуравхан жил болоод тусгай зөвшөөрлөө сунгуулах гэж дарга нарын үүдэнд дугаарлаж байна.Тиймээс энэ тогтолцоог өөрчлөх хэрэгтэй.Нөгөө талаасаа тусгай зөвшөөрлийг наймаалаад байгаа хууль бус үйл ажиллагааг зогсооно.Үнэгүй авдаг зөвшөөрлийг өндөр үнээр дамлан зарж байгаа нь хууль зөрчсөн асуудал юм.Азийн хөгжлийн банктай хамтран хөнгөлөлттэй зээл авах асуудлыг УИХ-аар шийдвэрлэсэн.Энэ зээлээр Дархан-Уул аймгийн бохир усны менежментийг сайжруулах төслийг хэрэгжүүлэхээр ярьж байна.УИХ-ын холбогдох Байнгын хороодоор хэлэлцүүлэн батлуулаад байна.Мөн Нийгмийн даатгалын хуульд өөрчлөлт оруулахаар өнгөрсөн долоо хоногт Ерөнхий сайд надад үүрэг өгсөн.Үүний дагуу Засгийн газарт Нийгмийн даатгалын хуульд өөрчлөлт оруулах саналаа өргөн барьсан.Нийгмийн даатгалын тэтгэврийн санд хуримтлагдсан мөнгөний тодорхой хэсэг дээр бонд гаргаад түүнээс орон сууцжуулах хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэн, хөгжүүлэх боломжийг нээж өгөх юм.

Энэ нь манай барилгын санхүүжилтийн салбарт гарч байгаа цоо шинэ эргэлт.2030 он хүртэлх Улаанбаатар хотын хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөг гаргасан Учир нь Монгол Улсын их барилгажилт 2004-2005 онд эхэлсэн.Үндсэндээ манай улсын барилгажилт 1990-ээд оноос хойш 15 жил зогсонги байдалд орчихсон байсан.Уг нь тэтгэврийн сангийн тодорхой хэсэг нь барилгын салбарыг санхүүжүүлээд байсан бол барилгажилт зогсолтгүй үргэлжилж байх боломж байсан.Улаанбаатар хотын барилгажилт нэмэгдэснээр утаа, нийгэм, эрүүл мэндийн асуудал шийдэгдэхэд чухал ач холбогдолтой.

Түрээсийн орон сууцын хөтөлбөрийг батлуулахаар ажиллаж байна. Засгийн газрын хуралдаанаар тодорхой хэмжээний түрээсийн орон сууц барих санхүүжилтийг шийдвэрлүүлсэн.Энэ хүрээнд БНСУ-тай хөнгөлөлттэй зээлийн асуудлыг яриад тодорхой хэмжээний ахицтай явж байгаа.Үл хөдлөх хөрөнгийн зах зээлийг сонгомол утгаар нь хөгжүүлэхийг зорьж байна.ТОСК–ийг уралдаад барилга бариад байдаг компани бус үл хөдлөх хөрөнгийн компани болгон хувиргана.Үүн дээр төрөөс дэмжлэг үзүүлээд явбал түрээсийн орон сууцны хөтөлбөр хэрэгжүүлэх төрийн хамгийн гол механизм нь ТОСК байх юм.

Хэрэв ТОСК барилга бариулаад зараад байгаа бол барилгын компаниудтайгаа ижил үйл ажиллагаа явуулна.Харин барьчихаад урт хугацаандаа түрээсэлж байгаа бол хувийн салбар банкны зээлээр хийх боломжгүй байгаа ажлыг ТОСК хэрэгжүүлэх бололцоотой.Аль ч оронд байр авах иргэдээсээ түрээслээд суух иргэд хамаагүй олон байдаг.Энэ иргэддээ хүрч үйлчлэх үйлчилгээг ТОСК хэрэгжүүлэх боломжтой болно.

Нөгөө талаасаа зах зээл дээр байгаа хямд орон сууцыг ТОСК худалдан авах боломжтой бөгөөд барилгын компаниудын өрсөлдөгч компанийн барьсан барилгыг худалдаж аваад зах зээлийн эргэлтэд илүү үр ашигтай оруулах аж ахуйн нэгж болгон хувиргаж байгаа хэмээн дурдлаа.

-20 хувь бол бэлэг биш иргэд заавал буцааж төлнө-

-Ипотекийн зээлийн урьдчилгаа төлбөрийг 10 хувь болгосноор арилжааны банкуудын шалгуурт нийцэх үү?  

-Ерөнхий сайд энэ асуудлаар Барилга хот байгуулалтын яам, Сангийн яам, Хүн амын хөгжил, нийгмийн хамгааллын яамыг хамтарч ажиллах чиглэл өгсөн.Бид Нийгмийн даатгалын сан, Тэтгэврийн сангаа мөнгөжүүлээд, эх үүсвэрээр нь ипотекийн зээлээ үргэлжлүүлнэ. Орон сууцны урьдчилгаа төлбөр болох 30 хувийн 20 хувь дээр нь төр баталгаа гаргая, 10 хувийг нь иргэн төлдөг байя гэж тогтсон.  Гэхдээ банкны хувьд 10 хувиа иргэн төлөөд, 20 хувьд нь төр баталгаа гаргаж байгаа учраас 30 хувийн тогтолцоотой ипотекийн зээл хэвээр үргэлжилнэ.  Төр 20 хувьд баталгаа өгнө гэдэг нь эргэн төлөгдөх учиртай.Иргэн ипотекийн зээлийг төлөхдөө эргэн төлөөд явна.Ипотекийн зээл авахад шууд 30 хувьд төлөгддөг дарамт арилж байгаа болохоос биш 20 хувь бэлэг биш.  Арилжааны банкуудын хувьд  ч энэ талаар ярьж байгаа. Үүнийг хэрэгжүүлэхэд банкны зүгээс ямар асуудал байгааг шийдвэрлээд явъя гэсэн.Тиймээс банкны зээлийн нөхцөлд ч тодорхой өөрчлөлт орох байх.

-Энэ тохиолдолд сар бүр төлөх зээлийн төлөлтийн хэмжээ өндөр гарна.Банк зээлийн төлөлт өрхийн орлогын 50 хувьтай тэнцэх хэмжээтэй байхыг шаарддаг.Иргэдийн орлого үүнд хүрэх үү?

-Банкныхан “Ипотекийн зээлийн урьдчилгаа 30 хувийг шууд төлөөд авдаг иргэдийн тоо ханачаад байна.Үүнийг яах вэ гэж байгаа”.Тэгэхээр урьдчилгаа 20 хувьд нь төр баталгаа гаргаад, 10 хувийг нь шууд төлүүлэх шийдвэр гаргавал орон сууц худалдан авах иргэдийн тоо нэмэгдэх үү гэсэн.Судалгаагаар энэ нь боломжтой гэсэн.Гэхдээ 20 хувийг өнөөдөр шууд төлөх биш зээлийнхээ хугацаанд л төлөх юм. Төлж чадахааргүй хүнд зээл олгох тухай  асуудал байхгүй. Харин өнөөдөр орон сууцны урьдчилгаа 30 хувиа шууд төлж чадахгүй ч, урт хугацаанд төлж чадах иргэнд л зээл олгох тухай ярьж байна.Өнөөдөр орлого нь тогтмол биш, үүнийгээ эргээд төлж чадахгүй хүмүүст зээл олгохыг банкнаас шаардана гэдэг бол тэр банкийг дампууруулах замд шууд тавьж өгөх асуудал болж байна.Энэ чинь зах зээлийн бус захиргааны шинж чанартай зүйл болно.Эдийн засаг хүндэрсэнтэй холбоотой барилгын салбар ч хүндэрсэн байна.Эндээс бид хамтдаа яаж гарах, дэмжлэг үзүүлэх вэ л гэж ярьж байна.

-Урьдчилгааг 10 хувь болгосноор орон сууцны үнэ нэмэгдэх вий гэх болгоомжлол байна? 

-Эдийн засгийн хүнд нөхцөлд барилгын салбарт тодорхой хэмжээний дэмжлэг үзүүлэхийн тулд зарим тодорхой арга хэмжээ авахаар төлөвлөсөн.Зах зээлд өнөөдөр 30 гаруй мянган орон сууц илүүдэл нийлүүлэлттэй байгаа.Үүнийг бүгдийг нь худалдан авах арга хэмжээ биш.Ийм мөнгө ч байхгүй.Өөрөөр хэлбэл барилгын илүүдэл нийлүүлэлт хэвээр үлдэнэ.Барилгын нийлүүлэлт илүүдэлтэй байгаа үед үнэ өсөх боломжгүй.

-Бага, дунд орлоготой иргэдийг түрээсийн орон сууцаар хангана гэсэн, ямар байдлаар хэрэгжүүлэх вэ?

-Орон бүр энэ чиглэлийн өөр өөрийн арга ашигладаг.Засгийн газар энэ асуудлыг шийдвэрлэх хүрээнд тодорхой хэмжээний түрээсийн байр барих санхүүжилтийг шийдвэрлэсэн.Өмнөд Солонгосын Засгийн газартай хөнгөлөлттэй зээлийн асуудлыг ярьсан.Түрээсийн орон сууц хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх гэж байгаа нь тухайн иргэний газарт нь орон сууц барих үеэр иргэдийг түр орон сууцанд байршуулна, ингэвэл иргэд хүлээн зөвшөөрөх магадлалтай.Зарим нь эсэргүүцнэ.Ер нь олон янзын арга л хэрэглэх байх даа.

Мөн бид Үл хөдлөх хөрөнгийн зах зээлийг сонгомол утгаар нь хөгжүүлэхийн тулд ТОСК-ийн үйл ажиллагааг өргөжүүлнэ. Тухайлбал, түрээсийн орон сууц  ТОСК-иар дамжин хэрэгжих юм. Нөгөө талаас зах зээл дээр байгаа хямд орон сууцыг ТОСК худалдан авах боломжийг бүрдүүлнэ.Ийм тогтолцоонд шилжсэнээр барилгын компаниудын хувьд ТОСК өрсөлдөгч биш баригдсан бүтээгдэхүүнийг нь худалдан аваад зах зээлийн эргэлтэд илүү хурдан оруулах боломжтой аж ахуйн нэгж болно гэж харж байгаа.Гадаадын хөрөнгө оруулалтыг үл хөдлөх хөрөнгийн салбарт татна.Ирээдүйд хамгийн боломжтой хөгжих салбар нь үл хөдлөх хөрөнгө.  

Х.Даваа

Эх сурвалж: www.dorgio.mn