Уул уурхайн осол эндэгдэл хамгийн их гардаг газар бол Налайх. Тэнд 2013 оноос өмнө жил бүр 18-20 хүн хорвоог орхин одож байлаа. Аз болоход өнгөрсөн онд харин эндэхийн нүүрсний уурхайн амуудад 5 хүн л амиа алджээ. Харин энэ сарын 2-нд хоёр хүн уурхайн нуралтаас болж нас барлаа. Тус дүүргийн 3 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт  “Таван шүтээн” компанийн нүүрсний уурхайн гурван ам байдаг аж. Энэ өвөл харьцангуй дулаан байсан тул нүүрсний борлуулалт тааруу байжээ. Гэхдээ “Таван шүтээн” компани бага хэмжээгээр нүүрс олборлолтоо явуулсаар байж.

Хуучин уурхайн захиргаа  байсан барилгаас холгүй орших нүүрсний нэг аманд “Таван шүтээн” компанийн гурван хүн бэхэлгээ хийх үүрэг аваад ажиллаж байсан байна. Өглөөнөөс хойш тасралтгүй ажилласан тэд бэхэлгээний модоо суулгаж дуусгаад байтал гэнэт нуралт үүсч 26 настай Дашням, 30 настай Цэгмэд нар нурангид дарагдан амиа алджээ. Харин нуралт эхэлмэгц нүүрсний ам руу ухасхийн гүйж амжсан Аюуртулга гэдэг 25 настай залуу бүсэлхийнээсээ доош бүхэлдээ шороонд даруулж амьд үлдсэн байна. Тэрбээр цээж, нуруу, хөлөндөө гэмтэл авч, цус алдсан бөгөөд биеийн байдал тун тааруухан эмнэлэгт хүргэгджээ. Энэхүү осол гарсан уурхайн амны  хажуухан талд хоёр жилийн өмнө мөн л нуралтаас болж гурван хүн нас барсан  гэнэ.

“Таван шүтээн”  компанийн хувьд хөдөлмөрийн аюулгүй байдалд нэлээд сайн анхаарч, норм дүрмээ сайтар баримталж ажилладаг гэх боловч ийм харамсалтай явдал боллоо. Ер нь Налайхыг хэзээ бид “Үхлийн хөндий” хэмээх аймшигт нэрээс салахыг бүү мэд.  Сүүлийн хоёр жилд зөвшөөрөлтэй, зөвшөөрөлгүй уурхайн амуудыг журамлаж, цэглэх талаар мэргэжлийн хяналтын байгууллагаас  багагүй ажил зохион байгуулсан гэж ам уралдан ярьцгаадаг. Гэтэл тэдний үйл ажиллагааг  нь зогсоосон гэх  уурхайн амуудын нэлээд хэсэг нь одоо урьдын адил ажиллаж байгаа аж.

Налайхын уурхайг бүхэлд нь хаах  асуудал ч тавагдаж байлаа. Гэвч нүүрс ухахгүй л бол амь зуулгаа авч явж чадахгүй олон айл өрх энд бий. Тиймээс тэд уурхай хаахыг эсэргүүцсээр ирсэн.

Зундаа бороо хур их орж, өвөлдөө дулаан байдаг болсон нь  Налайхын уурхайн  хөрсний суултанд нөлөөлж буй ажээ. Энэхүү өөрчлөлт нь дээрх хоёр иргэний үхлийн нэг гол шалтгаан болж байна. Тэдний ажиллаж байсан уурхайн гүнд  6-7 метрийн дээрээс хөрс нурсан гэнэ. 

Хамгийн хачирхалтай нь жил бүр тав, арваараа талийгаач болж буй  үхлийн хөдийд хүмүүсийн амь насны төлөө хариуцлага хариуцлага хүлээдэг компанийн эзэд, төр, захиргааны албан тушаалтан алга. Өнөөгийн Засаг дарга Г.Болдбаатар нь гадаад руу олон удаа аялсан, хууль бусаар хөрөнгөжсөн хэмээн шүүмжлүүлж байгаа ч түүний яг энэ чиглэлээр юу хийснийг асуудаг хүн  байхгүй  нь бас сонин. Дүүргийн иргэдийн төлөөлөгчдийн хурал нь ч ийм золгүй үхлийн талаар авч хэлцдэггүй юм байна. Налайхын ойр хавийн газрууд нь  доороо бараг тэр чигээрээ хөндий үүссэн, хэн ч, хэдий ч осолдож болзошгүй болоод байгааг мэдсэн ч мэдээгүй царайлж сууцгаадаг  юм байна. 

Б.Отгонбаяр

Эх сурвалж: Tumen.mn