“Үндэсний үйлдвэрлэлээ дэмжицгээе” хэмээн уриалахын зэрэгцээ “манайхан огт үндэсний үйлдвэрлэлээ дэмжихгүй байна” гэлцдэг ч монголчууд бид чухам юу хийж чадаж байна вэ гэдэгт ихээхэн учир дутагдал бий. Дотоодод үйлдвэрлэсэн бүтээгдэхүүний үзэсгэлэн худалдаа гарна. Оймс, гутал, улавч төдийхөн л байдаг нь нууц биш. Үнэнийг хэлэхэд бидний ганц үйлдвэрлэж чаддаг зүйл бол “монопаль” буюу архи спирт. Өөр нэрлээд байх гойд зүйл бараг л байхгүй гэхэд хэтийдсэн хэрэг болчихгүй. Үндэсний хэмжээнд аюул дагуулж байгаа зүйл бол өнөөдрийн архи үйлдвэрлэл, түүний хэрэглээ.
Архинаас гадна манай зах зээлд нэвтэрч болохуйц зүйл бол цахилгаан бараа. Тодруулбал, монголд үйлдвэрлэсэн цахилгаан хэрэгсэл. Манайд үйл ажиллагаа явуулаад олон жилийн нүүр үзэж байгаа “Монел” фирмийн бүтээгдэхүүнийг монголчууд үндэсний үйлдвэрлэлээ дэмжих зорилгоор худалдан авдаг. Харин аваад удалгүй, эвдэрч шатдаг гэсэн гомдол ч гарч л байдаг. Гэхдээ Монгол Улсад электроникийн чиглэлээр хамгийн удаан жил үйл ажиллагаа явуулж, анхны өнгөт зурагтыг угсарч байсан үйлдвэр. Тийм ч учраас монголчууд бид эртний танилдаа тал засан цахилгаан барааг нь худалдан авдаг ч хулхидуулсан жишээ цөөнгүй бий.
Гэтэл энэ үйлдвэрлэлийн салбарт төрөөс дэмжлэг алга гэсэн гоморхол байдаг. Тийм ч биз, үгүй ч биз. Гэсэн хэдий ч “Монел” фирмийн бүтээгдэхүүн худалдаж авсан хүмүүсийн гомдол гарч л байдаг. Нэгэн хэрэглэгч “Номин”-гийн салбараас цахилгаан плетик худалдаж авчээ. Тэр нь арав гаруй хоногийн дараа гэнэт ажиллахаа больж, засварын газар эрээд олоогүй байна. Тэгэхээр нь худалдаж авсан дэлгүүртээ очиход тасалбараа өгвөл засварын газарт нь очоод янзлуулж болдог тухай л дурссан байна. Тасалбараа хаясан засварынх нь газрыг заагаад өгчих гэвэл мэдэхгүй гэсэн байх юм.
Бас нэгэн хэрэглэгч халаагуур авсан нь хэдхэн хоногийн настай байсан учраас мөн л худалдан авсан дэлгүүртээ очвол мөн л ийм хариултыг өгч байх юм гэнэ. Тэгээд засварынх нь газар хаа байдгийг аанай л асуухад мэдэх хүн гараагүй аж. Энэ мэт өөрсдөөс нь шалтгаалах зүйлс “монел”-чуудад олон бий. Ямар нэг удаагийн зүү тариур байгаа биш дээ. Ганц удаа хэрэглээд хаядаг цаасан аяга биш. Цахилгаан плитекийг барагцаалбал, 100 мянгад дөхүүлж авах байлгүй. Тэгэхээр нэг цай буцалгахын тулд 100 мянган төгрөгөөр плитек худалдаж аваад байвал хэрээс хэтэрсэн явдал болох байлгүй. Тэр ч бүү хэл “Монел” орчин цагаа дагаад нэг удаагийн плетик үйлдвэрлэдэг болжээ. “Монел” хөгжөөд нэг удаагийн халаагуур үйлдвэрлэдэг болжээ гэх доог тохуутай үг ч гарах шинжтэй.
А.Гал
