МҮБХ-ны 2014-2015 оны улирал эхлээд улсын цолтноор ахлуулсан 10 барилдаан зохион байгуулагдсан байна. Эдгээр 10 барилдааны сүүлийн 3 барилдаанд буюу 7-оос 8-ын даваанд барилдсан бөхчүүд ямар мэхний хувилбараар барилдсан болохыг тодорхой тайлбар, дүгнэлтийн хамт багтаахыг зорилоо. Өөрөөр хэлбэл 2014 оны 9-р сарын 14-нд зохиогдсон намрын улирлын нээлт, Монголын хилчдийн баярын барилдаанаас эхлэн 12-р сарын 21-ны Богдхан уулын хишиг барилдаан хүртэлх зөвхөн улсын цолтноор ахлуулсан барилдааныг хамруулан тооцов. Тооцох гол шалтгаан нь шөвгийн дөрөв буюу түүнээс дээш амжилт үзүүлэн барилдаж буй бөхчүүд нь өнөө цаг үеийн хамгийн шилдэг бөхчүүд ямар мэхний хувилбарыг голлон хийж буй болохыг тодорхой харуулахыг зорьсон билээ.
Дээрх 10 барилдааны нийт 30 мэхний хувилбарыг авч үзэхэд намрын улирал эхлэх үеийн 9-өөс 11 сарын эхэн хүртэлх хугацаанд болсон барилдаануудад бөхчүүд ихэнхдээ дан мэхний хувилбараар барилдаан нь шийдэгдэж байсан нь төдийлэн барилдааны бэлтгэл нь жигдрээгүй байсантай холбоотой бололтой. Харин 11 сарын дунд үеэс 12 сарын сүүл хүртэлх хугацаанд болсон барилдаануудад хариулт мэх, давхар мэхний хувилбараар нилээд хэдэн барилдаан шийдэгдсэн нь бөхчүүдийн бэлтгэл сургуулилт жигдэрсэнтэй холбоотой байж болох юм. Ер нь бөхчүүдийн бэлтгэл, барилдааны ур чадвар өвлийн улиралд илт сайжирдаг зүй тогтолтой нь олон жилийн ажиглалтын явцад харагдсан. Барилдааны бэлтгэл жигдрэх тусам барилдаан үргэлжлэх хугацаа багас ч мэхний хувилбар илүү уран, даацтай болж буйг тэмдэглэх хэрэгтэй.
Нийт 30 барилдааныг мэхний ангилалын хувьд нь ялгаж үзвэл дан мэхний хувилбараар 18, хариулт мэхний хувилбараар 8, давхар мэхний хувилбараар 4 барилдаан шийдэгдсэн байна.
Мэх тус бүрийнх нь хувьд авч үзвэл: Мордох төрлийн мэхний хувилбараар 7 барилдаан, Өрсөлдөгч бөхийнхөө хийсэн мэхэнд тогтож хариулт хэлбэрийн мэхээр 4 барилдаан, хутгах мэхний хувилбараар 3, хавирах мэхний хувилбараар 3, дунгуйлдах, хагалж татах мэхний хувилбараар 3, тахимдах мэхний хувилбараар 2, этэх, өхийлдөх мэхний хувилбараар 2, шахаж татах, суйлах, өргөж цацах, хонгодох, тойгдох, хөмрөх мэхний хувилбараар тус бүр 1 барилдаан шийдэгджээ.
Энэ улиралд хамгийн хурдан, уран барилдааныг үзүүлж өндөр даваанд хамгийн олон барилдсан бөхчүүд нь Улсын аварга С.Мөнхбат, Г.Эрхэмбаяр, Улсын гарьд Б.Гончигдамба, Улсын заан Б.Батмөнх, Улсын харцага Т.Өсөх-Ирээдүй, Б.Пүрэвсайхан, Улсын начин Р.Пүрэвдагва, Аймгийн хурц арслан Б.Одгэрэл нарыг дурдаж болох юм. Дээрх бөхчүүд хавирах, хутгах, суйлах, хөмрөх, өргөж цацах, мордох, дунгуйлдан татах зэрэг мэхний хувилбарыг илүү нарийн техниктэйгээр хийж барилдсан байна. Барилдаан үргэлжилсэн хугацаагаар нь авч үзвэл хамгийн хурдан өрнөсөн барилдаан нь 1 минут орчим, хамгийн удаан үргэлжилсэн барилдаан нь 33 орчим минутын хугацаа зарцуулжээ. Нэг барилдааны үргэлжилсэн дундаж хугацаа 12 минут байв. Үүнээс Монгол бөхийн өргөөнд болж буй барилдаанууд харьцангуй түргэн хугацаанд шийдэгдэж байна.
Дээрх хугацаанд сонгосон 30 барилдаанаас хаялцах барьцнаас 1, шуудагны барьцнаас 8 барилдаан, дан золгосон болон цэрвүү барьцнаас 21 барилдаан шийдэгдсэн байна.
Бэлтгэсэн Э.Алтанболд
Эх сурвалж: Zaluu.com
