Сүүлийн үед цацагдаж байгаа мэдээллээс харахад орон сууцны ипотекийн зээлийн урьдчилгаа төлбөр 10 хувь болох нь бараг л тодорхой болж байна. Хэдийгээр энэхүү “төсөл”-ийг Барилга хот байгуулалтын өмнөх сайдын шоу байсан гэж хардаж байсан ч энэ таамаг худал болж удахгүй хэрэгжиж эхлэх бололтой. Олон ч хүн таатайгаар хүлээн авч байгаа болов уу. Орон сууцны урьдчилгаа төлбөрийг бууруулах шийдвэр гаргасан Засгийн газарт “браво” гэж хэлэх нь олон нийтэд таалагдах боловч нэгэнт дэнчигнэж байгаа эдийн засгаа татаад унагах эрсдэл бий гэдгийг энэ удаад сануулахыг хүслээ.
Орон сууцны ипотекийн зээл олгож эхэлснээс хойшхи хугацаанд нийт 3.5 их наяд төгрөгийн зээл олгож, энэхүү хөтөлбөрт 72 мянга орчим хүн хамрагдаад буй. Харин зээлийн урьдчилгааг 10 хувь болгож бууруулснаар Засгийн газар өөрөөр хэлбэл Хөгжлийн банкнаас 200 тэрбум төгрөгийн баталгаа гаргах юм. Мөн 15-30 жилийн турш орон сууцны зээлтэй амьдрах өрхийн тоо 100 мянга хүрнэ. Эдийн засаг ойрын хоёр гурван жилдээ сэхэл авахгүй гэдгийг гадаад, дотоодын томоохон судалгааны байгууллагууд эдийн засагчид нотолчихоод байгаа энэ үед зээлийн урьдчилгааг ийнхүү бууруулж, иргэдээ өр тавихад уриалан дуудаж байгаа нь хэр оновчтой шийдвэр вэ. Басхүү зээлээ төлөх чадвартай, төлбөрийн чадвартай гэгдэх иргэд нь зээл авах нь аваад, бэлэн мөнгөө төлөх нь төлөөд байрандаа нэгэнт орчихсон. Харин урьдчилгааг 10 хувь болгож бууруулсан зээлийг бол орлого, зарлагаа зохицуулах чадвартай иргэд л авах нь ойлгомжтой гэдгийг эдийн засагчид хэлж байна. Тодруулбал, хашаа байшин, унах унаагаа зарж аль эсвэл ах дүү хамаатан садангаасаа зээлж арайхийн урьдчилгаа 10 хувиа оллоо гэхэд үлдсэн 90 хувийн төлбөрийг жилийн найман хувийн хүүтэй зээлээ төлж барагдуулах чадвартай иргэд нь хэд байгаа бол. Иргэд арайхийн 10 хувиа төлөөд үлдсэн 90 хувийн зээлээ төлж хүчрэхгүй болбол Засгийн газар эрсдлийг нь үүрэх үү. Үгүй шүү дээ. Нэг жишээ дурдъя.
Төрийн орон сууцны корпораци/ТОСК/-иас энэ сарын 7-ноос эхлэн “Буянт-Ухаа2” хороололд байр авах хүсэлтэй иргэдийн захиалгыг авч, урьдчилгаа 10 хувийг байршуулах шаардлага тавиад эхэлсэн. Өдөрт зуу зуун иргэд ТОСК-ийн үүдэнд дугаарлаж захиалгаа өгч байгаа сурагтай. Гэтэл 10 хувиа байршуулчихаад үлдсэн хувьд нь ипотекийн зээл авий гэхээр арилжааны банкны шалгуурыг хангахгүй иргэд багагүй хохирч үлдэх эрсдэл байгааг анзаарах хүн тун цөөхөн байгаа бололтой. Учир нь урьдчилгаа төлбөрөө байршуулсан ч зээл авах шаардлагыг хангахгүй бол өнөөх байршуулсан мөнгөнийхөө таван хувийг шимтгэл болгон төлж торгуулах юм. Энэ бол ипотекийн зээлийн урьдчилгаа төлбөрийг 10 болгосон шийдвэрийн хамгийн эхний эрсдэл.
Нөгөөтэйгүүр 2016 оны сонгуулийн бэлтгэл, сайн нэр зүүх гэсэн Засгийн газрын нэг салбараа түлхүү дэмжсэн шийдвэрээс болоод бусад салбараа төдийгүй эдийн засгаа тэр чигт нь чирээд унагах эрсдэл байна шүү гэдгийг сануулах нь зүйтэй болов уу.
М.БОЛОР
