Танигдаж буй Тахарын алба
УИХ-ын хаврын чуулганаар Эрүүгийн болон Зөрчлийн тухай хуулийн хуулийн төслүүдийг хэлэлцэхтэй холбогдуулан Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх тухай хуулийг мөн шинэчлэн найруулах шаардлага үүсэж буй.
Уг шинэчлэн найруулсан хуулийн төсөлд Тахарыг албыг татан буулгаж, хэлтсийн бүтцээр ШШЕГ-т нэгтгэх асуудал тусгагдсан байсан нь Х.Тэмүүжин тэргүүтэй гишүүдийн шүүмжлэлд өртөж, Хуульзүйн байнгын хороонд дахин сайжруулах зорилгоор шилжүүлэгдээд байгаа.
Тахарын ерөнхий газрын ажлын зарим чиг үүрэг нь цагдаа, хүчний байгууллагуудтай зэрэгцэж байгаа гэх үндэслэлийг Хуульзүйн сайд Д.Дорлигжав тавьсан бол өмнөх сайд Х.Тэмүүжин гэрч хохирогчийг хамгаалах хөтөлбөрөөс иш татан, татан буулгаж болохгүй таван шалтгааныг тоочсон нь бий.
Ийнхүү хойно урдаа орон сонгогдсон хоёр сайдын “марофон” –д орж, чухам ямар чиглэлд үйл ажиллагаа явуулдаг нь өнөөг хүртэл олон нийтэд бүрэн ойлгогдоогүйн улмаас элдэв нэр зүүхэд хүрсээр буй Тахарын ерөнхий газраас өнөөдөр уг газрын амин сүнс болсон гэрч хохирогчийг хамгаалах чиглэлээр явуулдаг үйл ажиллагааныхаа талаар мэдээлэл хийлээ.
Анх 2013 оны долдугаар сард Тахарын албаны хууль батлагдаж, 2014 оны нэгдүгээр сараас үйл ажиллагаагаа тогтмол явуулж эхэлсэн эл байгууллага олон нийтэд тодорхой түвшинд танигдах хүртлээ нэлээдгүй хугацааг зарцуулсан байдаг. Ийнхүү шинээр байгуулагдаж буй төрийн албадын жишгээр 2014 оны эхний хагас жилд ажил нь ерөнхийдөө эмхэрч, мөн оныхоо тавдугаар сард гэрч хохирогчийг хамгаалах хүсэлт бүхий анхныхаа өргөдлийг хүлээн авч байж.
Тус газарт 2014 онд гэрч хохирогчийг хамгаалах чиглэлд 34 өргөдөл ирж, холбогдох хуулийн дагуу шийдвэрлэсэн байхад энэ оны эхний хагас жилийн байдлаар 36 өргөдөл иржээ. Энэ нь байгууллагын үйл ажиллагаа тогтмол түвшинд хүрч, олон нийтийн зүгээс уг газарт хандах мэдээллийг авч эхэлж буй гэсэн үг юм.
“Зөвхөн эрүүгийн хэрэг үүссэн тохиолдолд”
Эдгээрээс олон нийтэд хамгийн өгөөжтэй, нэр хүнд сайтай чиглэл нь Гэрч хохирогчийг хамгаалах газар нь билээ. Тус газарт ирсэн өргөдлүүдийн дийлэнх нь буюу 70 орчим хувийг гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртөгсөд эзэлдэг өж. Тодруулбал, 2014 онд гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртсөн 20 иргэн тус газарт хандсан байхад энэ оны эхний таван сарын байдлаар 18 иргэн хамгаалуулах хүсэлтээ гаргажээ.
Энд нэг зүйлийг онцолж хэлэхэд, хамгаалалт хүссэн гэрч, хохирогч нарын асуудал эрүүгийн хэрэг үүссэн тохиолдолд тус газраас хуулийнхаа хүрээнд хамгаалалт явуулдаг аж.
Хамгаалалтад тодорхой хугацаа заахгүй
Өөрөөр хэлбэл, хүчирхийлэлд өртсөн эмэгтэй тус газарт хандсан тохиолдолд журмынхаа дагуу цагдаагийн байгууллагад асуудлыг шилжүүлэх ёстой аж. Тухайн хохирогч хүсэлт гаргасан тохиолдолд цагдаагийн байгууллагын Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх хэлтэс уг асуудлыг хянан үзээд, аюулын эрсдлийн түвшинг тогтоон, хаана хамгаалуулахаа шийддэг гэсэн үг юм.
Мөн ХЭҮТ болон Цагдаагийн байгууллагаас гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртсөн хохирогчийг тусгай байранд байршуулан хамгаалдаг ёс бий. Хамгаалалтын байранд байрших хоногийн тоо заадаг тул эргээд хохирогчийг аюулд орох өндөр эрсдэл үүсгэдэг.
Харин Тахарын албаны зүгээс тухайлсан хоног заалгүй шүүгч, прокурораас аюулгүй гэж үзэх, аюулгүйн байдлыг тус газраас тодорхойлсон эсэх, хохирогч өөрөө хүсэлт гаргах хүртэл хамгаалалтыг буулгадаггүй давуу талтай аж. Өөрөөр хэлбэл, гэрч хохирогчийг аюулгүй болох хүртэл нь бүрэн хамгаалалт үзүүлдэг гэсэн үг юм.
Хамгаалалтын арга хэлбэрүүд
Гэрч, хохирогчийг хамгаалахад үндсэн зургаан аргыг хэрэглэн үйлчилгээ үзүүлдэг юм байна. Тодруулбал, /зураг/
Одоогийн байдлаар гэрч хохирогчийг хамгаалах чиглэлд нэг бүрийн тусгай хэрэгсэл болон техник, харилцаа холбооны хэрэгслээр нийслэлээс гадна Баян-Өлгий, Увс, Ховд, Булган зэрэг аймгуудад хамгаалалт хийж буй аж. Уг төхөөөрөмж нь GSM сүлжээ, Мобиком, Юнителийн сүлжээ барьдаг Нийслэлийн есөн дүүрэг, 21 аймагт бүрэн ашиглах боломжтой юм.
Уг хэрэгслийг гэрч хохирогч нарт овор хэмжээ багатайг нь гарын бугалгад зүүх маягаар байршуулдаг бөгөөд аюул учирсан тохиолдолд дөрвөн секунт дарснаар Тахарын ерөнхий газрын холбогдох мэргэжилтнүүдийн утсанд мессеж ирэх, хяналтын самбарт сигнал өгдөг аж. Сансарын хиймэл дагуулын тусламжтайгаар аюулгүйн төхөөрөмж бүхий иргэдээ 24 цагийн турш Тахарын ерөнхий газраас хянаж байдаг аж.
Гэрч хохирогчийг хамгаалах үйл ажиллагаа нь тухайн хүний хүсэлтэн дээр бүрэн хэрэгжих эрх нь нээгддэг учраас хүсвэл тухайлсан орчинд камерийн хяналтыг ч байршуулж болдог гэдгийг Тахарын албаныхан онцолж байлаа.
Д.Жанчивдорж: Хамгаалалт үүсгэхээс өмнө эхлээд аюулын эрсдлийн үнэлгээ тогтоодог
Мэдээллийн үеэр гэрч хохирогчийг хамгаалалах чиглэлд авч хэрэгжүүлж буй зарим ажлуудын талаар Гэрч хохирогчийг хамгаалах газрын тасгийн дарга Д.Жанчивдоржоос тодруулга авлаа.
- Тусгай зүүл бүхий техникийн туслалмжтайгаар гэрч, хохирогч аюулд өртсөнөө та бүхэнд сигналаар мэдэгдсэн даруйд хамгаалалтын алба очдог юм байна. Хамгаалалт очихоос өмнө аюулд өртөх тохиолдол гарахгүй юу?
- Хамгаалалт үүсгэхээс өмнө эхлээд аюулын эрсдлийн үнэлгээ тогтоодог. Өөрөөр хэлбэл, тухайн гэрч, хохирогчид биечилсэн болон тусгайлан байршуулах, бусад төрлийн хамгаалалт шаардлагагүй гэж үзсэн тохиолдолд энэ аргыг хэрэглдэг гэсэн үг. Нөгөө талаас биечилсэн хамгаалалт өөрөө тухайн хүнийг нийгмээс тусгаарлах, эргэн тойрны хүмүүст таагүй сэтгэгдэл төрүүлэх зэрэг тухайн хүний эрх рүү хандсан чиглэлтэй болчихдог тул энэ арга илүү тохиромжтой байдаг.
- Тэгвэл биечилсэн хамгаалалтыг ямар үед хийдэг гэсэн үг вэ?
- Биечилсэн хамгаалалтыг мөрдөн байцаалтын явцад прокурорын шийдвэр, шүүхийн шатанд шүүгч нар аюулын эрсдлийн түвшинг үнэлэн, шаардлагатай үед авч хэрэгжүүлдэг. Ер нь бол гэрч, хохирогчид учирч болох аюулын түвшин нэлээд өндөр үед авч хэрэгжүүлдэг арга юм.
- Мөрдөн байцаалтын шатанд явж буй хэрэгт Тахарын алба гэрч, хохирогчийг хамгаалах үйлчилгээ үзүүлэх хууль эрхзүйн орчинтой гэсэн үг үү?
- Шүүхийн шатанд очсон тухайн хэрэгт Тахарын алба гэрч хохирогчийг хамгаалах хуулийнхаа дагуу ажлаа явуулах хуультай. Гэхдээ мөрдөн байцаалтын шатанд явж буй хэрэгт прокурор өөрөө хэргийн харьяалал тогтоодог шиг байдлаар ч хамгаалалт үзүүлж болно. Гэрч хохирогчийг Тахарын албанаас гадна цагдаагийн байгууллага, мөрдөн байцаах алба, АТГ, ТЕГ-д хамгаалах үндсэн үүрэгтэй гэдийг олон нийт тэр бүр мэдддэгүй тал бий.
- Тахарын албыг татан буулгах, орон тоог цомтгох асуудал яригдаж байгаа. Үнэхээр татан буугдсан тохиолдолд гэрч хохирогчийг хамгаалах ажил танай хэлтсийн үндсэн чиг үүргээс хаашаа шилжих бол?
- Холбогдох хууль нь хуульзүйн байнгын хороонд явж байгаа юм билээ. Тахарын албыг хэлтсийн хэмжээнд багасгах, орон тоог цомхотгсон ч гэрч хохирогчийг хамгаалах ажил үндсэн чиг үүргээрээ харьяалалдаа хэвээр үлдэнэ гэж бодож байна. Яг энэ асуудлыг би сайн мэдэхгүй байгаа. Хууль тогтоох байгууллагын эрх бүхий субьектүүд нь мэдэх байх.
- Тахарын алба хичнээн ажилтантай бэ?
- Батлагдсан болон үндсэн бүтцийн 500 гаруй ажилтантай.
Ж.Мядагбадам
