Монгол Улсын Засгийн газрыг ээлж дараалан удирдсан энэ хоёроос улс орон, ард иргэд олон зүйлийг хүлээж байсан. Энэ хүсэмжлэл хүлээлтдээ эзэн болох гэж ажилласан ажлын үр дүн одоогоос эхлэн гарч байна. Монгол Улсын гадаад валютын нөөц. 2022 онд 2,5 тэрбум доллар болж буураад байсан бол өнгөрсөн нэгдүгээр сарын байдлаар 3.4 тэрбум ам.долларт цаашид тогтмол өсөх байдалтай байна. Өнгөрсөн 2022 оны хоёрдугаар хагасаас экспорт нэмэгдэж, гадаад валютын орох урсгал сайжирч эхэллээ.

"Эрдэнэс Тавантолгой” ХК-ийн валютын орлого мэдэгдэхүйц нэмэгдэж, өнгөрсөн 6 орчим сарын хугацаанд нүүрс олборлолтын хэмжээ 2.5 дахин, борлуулалтын орлого 3.5 дахин өссөн байна. Нүүрсний, ам үнэ 100 орчим ам.доллар байсан бол биржээр зарж 178.6-179.1 ам.доллароор нэмэгджээ.

“Оюутолгой” компани Монгол Улсад оруулж ирэх валютын хэмжээгээ 2022 оны дөрөвдүгээр улиралд нэмэгдүүлсэн зэрэг эерэг хүчин зүйлсийн нөлөөгөөр 2022 оны арванхоёрдугаар сарын 31-ний байдлаар Монгол Улсын гадаад валютын нийт нөөц 3 тэрбум 392 сая ам.долларт хүрч, өмнөх сараас 460 орчим сая ам.доллароор нэмэгдсэн байдаг. Гэсэн сайхан мэдээллүүд эдийн засагт гарч эхэллээ. Тэгвэл энэ бүхэн өчигдрөөс эхлэлтэй гэдгийг эргэж сануулах гэсэн юм аа.

Энд би юу хэлэх гээд байна вэ гэвэл "РиоТинто"-той хийсэн Оюутолгойн луйврын гэрээг цуцалсан. Эрдэс таван толгой буюу Нүүрсний хулгайг илрүүлж гаргаж тавьсан. Эрдэнэтийн луйвар буюу харийнханд худалдах гэж байсан үйлдвэрээ хурааж төрдөө авч ирсэн. Олон төрийн өмчит уул уурхай, лиценз орд газрын луйвартай заргалдаж засаглаж, Хөгжлийн банкны хулгай дээрэмтэй энэ хоёр хүн хоршиж тэмцсэн. Дэлгэж уудалсан Монгол улсын шил дараалсан хоёр Ерөнхий сайдын тэмцлийн үр дүн. Гучин жил баялагтай нь төр түмэнтэй нь хамж эзэн суусан МАНАН бүлэглэлийг сөрж Хүрэлсүх нь хүчээр, Оюун-эрдэнэ нь огцомоор довтолсны хэрэг одоогоос гарч эхэлж байна.

ХАЛИАРУУД ҮЛДЭЖ НАЙМААЧИД ЯВСАН ЦАГААС

МАНАН бүлэглэлдээ "Халиар"-ууд буюу ядуучууд хэмээн доромжлуулсан У.Хүрэлсүх Л.Оюун-эрдэнэ нарын МАН+АН тай хийсэн тэмцлээс өнөөдрийн энэ ахиц эхэлсэн түүхтэй.

Улс төр бизнесийн эрх ашгаар нэвт сүлбэлдсэн, хоёр том нам дамжсан, гадна дотно эзэдтэй сүлжээтэй, гучин жил Монголыг хаанчилсан МАНАН-гийн эзэд Монгол орны уул уурхай, уух ус, унаж шингэх газар шороо, амьдарч буй хотын алхам газар, амь зогоох ажил, албан тушаал, аль олигтой бизнес гээд амьсгалах агаараас бусад нь АН,МАН-аар нэвт сүжирсэн МАНАН-гийн эздийн гарт байсан юм шүү! Ард түмнээс бүхнийг нууж, авлига цагаандаа гарч, хулгай луйвар, хууль бус наймааны алтан эрин тэдний гарт цэцэглэж байсныг мартаж болохгүй! Олсон орлого нь олигархуудын гараар урсаж, олдсон бүхэн нь оффшорт хураагдаж, гадаадад орд харш болж байсан он жилүүдийг мартаж бүүрч болохгүй! Үнэндээ бол энэ бүхнийг сөрж тэмцсэн У.Хүрэлсүх, Л.Оюун-эрдэнэ тэргүүтэй халиарууд үлдэж наймаачид явсан учраас МАНАН мафийг тэжээж ирсэн энэ улсын эрдэнэсийн орлого өнөөдөр эхнээсээ эх орондоо ирж байгаа нь энэ.

МАНАН ШИНГЭРЧ БАЙГАА УЧРААС НАР ЦУХУЙЖ БАЙГАА ЮМ

Нэг үеэ бодвол улс орон цэгцэрч, улсын эдийн засагт нар тусч байна. Эрдэнэтийг хөгшин үнээ хэмээн хочилж үүргэвчинд хийчихээд Эби, Сайхнаа, Сахал нар эргийн орны баячууд руу зарах гээд явж байсан үе. Оюутолгойн Монголчуудаа хорлосон гэрээгээр хожоо хийдэг хоржоонтой наймаа. Төмөр замыг олон жилээр гацааж гадны улсын эрх ашигт үйлчилдэг. Төрийн өмчит компаниудыг өмд гутлын үнээр хувьчлаад авчихдаг цаг. Төв талбайгаа хүртэл зараад идчихдэг. Бүхэл бүтэн уурхайн уул шиг том мөргөцгийг хулгайлаад ачуулдаг. Шат болгон нь үнэ ханштай төрийн албаны наймаачин томчуудын аархал дарагдаж байх шиг.

Хүрэлсүх, Оюун-Эрдэнэ тэргүүтэй хүмүүсийн эхлүүлсэн тэмцэл ид өрнөж байна. Цэгцлэх илчлэх нь тэдний ажил. Цээрлүүлэх яллах нь шүүхийн ажил. Шүүх нь шуурхай шулуун ажиллаад эхэлбэл шүүрдэх бэрхшээл биш аж. Хулгайч луйварчдыг эхнээс нь бөндийтөл таваглаад шүүх таны өмнө тавьчихлаа.

Эрхэм шүүх засаглал минь хуулийн хутга сэрээгээ шүүрээд хурдхан шиг зооглоно уу даа л гэхээс. Ямартай ч хурган авлигачид айдаст автаж. Хуцан томчууд нь хулхиа бүү хэл эвэр ээ буулгаад эхнээсээ гарч зугтсан орноосоо гавтай гавгүй баривчлагдаад эхэллээ. Тэнэг л биш бол захын албан тушаалтан авлига санал болгодог эрээ цээргүй эрин үе энэ хүрээд төгсөж байх шиг байна. Ядаж л ах нар, акулуудынхаа азаарталтыг хараад айж эхлэх шив. Юу юугүй бүх юм тэгширсэн гэхгүй. Гэхдээ Хүрэлсүх, Оюун-Эрдэнэ хоёрын засаглаж эхэлсэн үеэс өнөөх том жижиг гаруудын эх захгүй аашилдаг, эрэмбэ журамгүй давардаг цаг эвхэгдэн хумигдаж байна. Төр эзэнтэй төрөөс эмээх айдастай л болж байгааг хэлэх хэрэгтэй.

ХУЛГАЙГҮЙ УЛСАД ХУРИМТЛАЛ ҮҮСДЭГ

Дотоод хулгайгаа багасгаж байж гадаад худалдаагаа нэмэгдүүлэх нь зөв. Ийм ч учраас Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх, Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ нар энэ бүх буруу тогтолцоо, булхай луйврыг илчлэн дэлгэж холбогдох байгууллагуудыг ажиллагаанд оруулж хол ойрын улс гүрнүүдтэй улс төр эдийн засгийн айлчлалуудаа эхлүүлсэн биз.

Олж ирсэн төсөл хөтөлбөр, оруулаад ирсэн хөрөнгө оруулалт, олноороо хичээж зүтгэсэн бүтээн байгуулалт, баялаг, гэрээгээр нэмэгдүүлсэн уул уурхайн экспортын бүтээгдэхүүний ашиг бүрийг өнөөх л луйварчид нь өнгөргүй хулгайлдаг. Оффшорт мөнгө, орд харш болдог зовлонг энэ хоёр мэднэ л дээ. Тийм ч учраас улсын дотор ужгирсан хулгай луйврыг хуулийн анхааралд. Ард түмнийхээ хараа хяналт анхааралд оруулж өгөөд эдийн засгийн ажилдаа яаравчилсан хэрэг.

Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх НҮБ-аас эхлүүлээд гадаад ертөнцөд Монгол улсын байр суурь, олон талт харилцааг сэргээж, БНХАУлстай Эдийн засгийн үсрэнгүй ололттой айлчлалыг хийж. Жилд 30 сая тонноос 70 сая тонн нүүрс худалдах гэрээг баталгаажуулан, хоёр хөрштэйгөө эдийн засаг, тээвэр ложисткийн коридор байгуулах, хийн хоолой зэрэг ажлуудаа эхлүүлсэн. Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ Дорнын эдийн засгийн форум"-ийн ээлжит VII чуулганд оролцож эдийн засгийн хамтарсан олон талт санаачилгаа илэрхийлж, ОХУ-тай түлш шатахууны үнийн тогтвортой байдлын гэрээг хийж, хоёр хөршүүдтэйгээ цахилгаан станц сэргээгдэх эрчим хүчний тохиролцоонд хүрч, хилийн боомтын хөгжил, зам тээвэр харилцаа, бараа эргэлт ложисткийн асуудлаа шийдвэрлэж. Төмөр замуудаа олон чиглэлд өргөтгөх ажлууд ид өрнөж байна.

БНХАУ, БНСУ, ХБНГУ, ЯПОН,СИНГАПУР зэрэг улс орнуудад айлчлан үйлдвэрлэл, уул уурхай, аялал жуулчлалын хөрөнгө оруулалт хамтын ажиллагааны олон ажлуудыг эхлүүлээд байгаагийн үр дүнд өнөөдрөөс Монгол улсын эдийн засагт нааштай ахиц гарч эхэлж байгаа хэрэг. Ер нь аль ч улс орны удирдлагууд нэг зүгт харсан, үндэсний хөгжлийн чиг баримжаа нэгдмэл, дотоод улс төр, засаглалын үйл ажиллагаа тогтвортой нөхцөлд, Монгол улс минь хөрөнгө оруулалт, хамтын ажиллагаагаа дэлхийн улс орнуудтай тэлэх өргөн боломжтой. Ийм л учраас гадаад харилцаа богино хугацаанд үр дүнд хүрч худалдаа эргэлт ашиг орлого Монгол улсад цаашид нэмэгдэх нь жам. Түүнээс хэрүүлтэй тэмцэлтэй, зодоонтой зөрчилтэй, хувьсгал хуйвалдаан өрнөсөн улсад дэлхийн ямар ч улс итгэж найдсан хамтран ажилласан түүх үгүй юм билээ. Хүрэлсүх, Оюун-эрдэнэ нарын хамтын ажиллагаанаас цаашид ч энэ улс орон, ард иргэд хүлээх зүйл их бий.

О.Түвшиндэмбэрэл