Хилсээр ял эдэлж, шорондоо ял нэмүүлсээр 40 жилийг элээсэн Р.Санжид хууль хяналтын байгууллагад гомдолтой яваа ажээ. Түүнийг өчигдөр Эрүүгийн хэргийн анхан шатны 2 дугаар шүүхээр хэлэлцсэн боловч хурал нь товлосон цагтаа эхэлсэнгүй. Нээлттэй шүүх хурал гээд сүүлдээ хаалттай боллоо. Шүүхийн ерөнхий зөвлөлөөс “команд” өгч, сэтгүүлчдийг хурлын ажиглагчаар оролцуулсангүй. Уг нь хуулиар нэгэнт нээлттэй гэсэн бол хэн ч ажиглагчаар шүүх хуралд оролцох боломжтой юм. Гэтэл шүүхийн ерөнхий зөвлөл наанаа шинэчлэл хэмээн сайрхаж ярьдаг ч шүүх ажиллагааг нууцалжээ. Энэ нь бас цаанаа нууцлах юмтай байсантай нь холбоотой бололтой.
Р.Санжид анх 40 жилийн өмнө бусдын эд зүйлс хулгайлсан хэрэгт сэжиглэгдэн шалгагджээ. Гэвч хулгайч нь өөр хүн байж. Хэргийн эзнийг харин тэр үнэнээр мэдүүлээгүй гэдэг. Тэрээр эр хүний жудаг зааж явсаар хоёр жилийн ял сонсон шоронд орсон байв.
Шоронд өнгөрүүлсэн 40 жил гэдэг бага хугацаа биш. Одоо нас сүүдэр нэгэнт 60 хэвийжээ. Монголд ийм олон жилийн турш шоронд амьдарсан хүн урьд нь хэд гарч байсныг мэдэх хүн олдсонгүй. Бараг үгүй болов уу. Тэр “дээд амжилт” тогтоож буй бололтой.
Шоронгийн дэглэм ямар л өөдтэй байв гэж. Социализмын үед хар гэрт ороод гарч ирсэн зарим нь “Тэд нэг бол нохойн амьдарлаар амьдарна. Эсвэл хулгар буюу овгор эр болно” гэдэг байлаа. Жинхэнэ “хулгар” байхын тулд тухайн шорондоо хамгийн зартай хулгарыг нь атгаж, айлгадаг болохгүй бол ард нь нохойн амьдрал хүлээж байх аж. Нохойн амьдрал гэдэг нь хоолны шавхруу долоох төдий дорд амьдрал туулахыг хэлдэг байна.
Р.Санжидын хувьд нь “нохой”-н амьдарлаар шоронд “хатах”-ыг хүсээгүй ажээ. Дээрэлхүү хоригдлуудтай дээр дороо орон зодолдож ял нэмүүлдэг болсон байв. Хүн зодсон ялтан ялгүй салах гэж юу байхав.
Түүний шоронд өнгөрүүлсэн 40 жилийг энд бахархал болгох гэсэндээ ийнхүү өгүүлсэнгүй. Шоронгийн дэг журам туйлын бүдүүлэг явсаар өдий хүрсэнд асуудлын гол нь байгаа юм. Хянагч харгалзагчаасаа эхлээд хоригдлуудтай зүй бусаар харьцана. Ялтангуудад хяналт муу тавина. Иймээс ял эдзлж байхдаа гэмт хэрэг үйлдсэн хүн цөөнгүй. Өнгөрсөн онд гэхэд л 20 орчим тохиолдол гарсан байна лээ. Р.Санжидын хувьд арваад жилийн өмнө шоронгоос оргож ял нэмүүлж байсан байна. Шоронд өнгөрүүлсэн 40 жилд тэр зан суртахууны хувьд нэлээд өөрчлөгдөж “эвдэрсэн” биз.
Б.Отгон
Эх сурвалж: Tumen.mn
