Манай Эрүүгийн хууль хатуу, чанга гэдгийг хэн хүнгүй мэдэж байгаа. Эрүүгийн хуулийн буруу заалтаас болж хоригдлуудын тоо өсч, шийтгэл нь чангаар тусдаг гэдгийг албаныхан ч хэлдэг. Өөрөөр хэлбэл, хуулиндаа хүнд ял шийтгэл, хорьж цагдахаас өөр арга байдаггүй учир шүүгч, прокурорууд хуулийнхаа дагуу арга хэмжээ авдаг талаар нэр бүхий шүүгч ам нээж байсан ч удаатай. Бүр тодруулбал, 2002 онд гарсан энэхүү хуулийг дэндүү шоронжсон хууль гэж ярьдаг.
Монгол Ул¬сын Эрүүгийн тухай хууль 2001 оны нэгдүгээр сарын 3-нд нийт 31 бүлэгтэйгээр шинэчлэн баталж, тус оны долоодугаар сараас эхэлж албан ёсоор хэрэгжиж эхэлсэн. Гэвч эл хуулийн суурь нь 1990 оны эхээр батлагдсан юм. Тэр үеийн Монголын нийгэм, эдийн засгийг өнөөгийнхтэй харьцуулахад ялгаа их. Тиймээс сүүлийн жилүүдэд эрүүгийн хуулийг шинэчлэх асуудалд нэлээд нухацтай хандаж байгаа ч ахиц гарахгүй байна гэхэд болно.
Улмаар өнгөрсөн хугацаанд Хууль зүй, дотоод хэргийн яамнаас хүртэл дээрх хуулийн шинэ төслийг илүү сайн боловсруулахаар тусгай ажлын хэсэг гарсан юм.
Мөн хуулийн төслийн анхны хэлэлцүүлгийг өнгөрсөн долоо хоногт УИХ-аар хийсэн ч МАН завсарлага авсан юм. Энэхүү хуулийн төсөлд олон нийт хийгээд шат шатны байгууллагуудын санал тусгагдсан байгааг ажлын хэсгийнхэн онцолж байна.
Мөн Эрүүгийн хуулийн энэхүү төсөл олон жил боловсруулагдаж байгаа учир сайн болсон гэж ажлын хэсгийнхэн хэлж байв.
Гэвч бизнес эрхлэгчдийн хувьд хохиролтой заалтууд орсон гэх шүүмжлэл уг хуулийн төсөлд байсаар байгаа юм. Өөрөөр хэлбэл, аж ахуй нэгжтэй холбоотой хуулийн этгээдийг яллаж байна хэмээн гишүүд үг чулуудаж байгаа билээ. Тэгвэл энэ бүхнийг хуулийн төслийг боловсруулж буй ажлын хэсгийнхэн эрс няцааж, харин ч аж ахуй нэгжид ажиллаж байгаа хүмүүсийг хамгаалсан заалт байгаа гэв.
Тэгэхээр энэ асуудал даар эрх баригч, хууль батлагчид ам зөрүүтэй байгаа юм.
Одоогийн хэлэлцүүлэг хийх шатандаа яваа хуулийн төсөлд аж ахуй нэгжид ажилладаг хүмүүсийг хорьж цагдах биш, торгууль төлөөд явдаг болгож байгаа аж. Өөрөөр хэлбэл, хэн нэг албан тушаалтан компанийхаа өмнөөс дуудагдаад шоронд суух ёсгүй, арай өөр хэлбэрээр шийтгэлээ эдлээд явах нь ээ.
Дашрамд хэлэхэд, манай улсын шоронгууд дүүрсэнийг учир мэдэх хүмүүс хэлсээр байгаа. Энэ нь давтан хэрэг хийсэн этгээдэд чанга ял оноохоос эхлээд хуулийн гажуудлаас үүдэлтэй. Тэгвэл энэ бүхэн шинэ хуулийн төсөлд өөрчлөгдөж давтан хэрэг хийсэн хүн өмнө нь ял хийж байсан гэдгээрээ биш тухайн үед хийсэн хэргийнхээ шийтгэлийг л амсах юм байна.
Цаашлаад Эрүүгийн хууль, Эрүүгийн хянан шийдвэрлэх хууль, Өршөөлийн хууль батлагдвал 8000 хоригдлын ял багасна гэсэн урьдчилсан тооцоо байгаа аж. Мөн үүнээс 30-35 хувь нь суллагдана гэсэн судалгаа гарчээ. Өөрөөр хэлбэл, амьдралын хүнд нөхцлөөс болж давтан хэрэг хийсэн, хохирол багатай хэргүүдийг үйлдэгч зарим этгээдүүд суллагдах боломжтой болж байгаа аж.
Д.Дуулим
