Ардчилсан нам өнгөрөгч өвөл Л.Гантөмөрийг даргаар томилж, удтал өрнөсөн тамга тэмдэгний хэрүүлийг эцэслэн шийдэж, намын дотоод шинэчлэл бусад зүйлд анхаарлаа хандуулж байгаа гэх боловч үймээн намдаагүй байгааг сүүлийн үед өрнөж байгаа улс төр харуулна. Шинэ удирдлагын зүгээс АН дотор олон жил эрх ашгаа уралдуулж ирсэн олон фракц бүлэглэлээс татгалзаж клубын системд шилжих санал гаргасан дагуу АН-ын залуус клубын системд шилжиж аливаа асуудалд илүү шинжлэх ухаанчаар хандахыг зорилгоо болгож байгаа билээ. Гэтэл Д.Ганбат тэргүүтэй нөхдүүд “Хийморь” хэмээх фракц байгуулж байгаагаа зарлан, шинэчлэлд чөдөр тушаа болж байгааг намын гишүүд дэмжигчид шүүмжилж байна. Тэдний хувьд өөрийнхөө эрх ашгийг хамгаалах зорилгоор ийнхүү фракц бүлэглэл байгуулан, залуусынхаа замд садаа болж байгаа аж.

АН өөрөө таван намын нэгдлээс бүрдсэн улс төрийн хүчин учраас дарга төвтэй нам биш гэдэг. АН-ын хувьд лидер нь хүн биш фракцууд нь байдаг ч гэдэг. Үндсэндээ авторитар эсвэл тоталитар төртэй улс биш бол аливаа улс төрийн намд фракцууд төрөн гарах нь эрүүл үзэгдэл гэж үздэг. Гэхдээ АН энэ удаад фракцийн хуваагдлаар биш клубын нэгдсэн зарчмаар ажиллахаар “Grand meeting” зөвлөгөөнийг зохион байгуулж байсан. Уг ажиллагаанд МҮДН, MonDe, Од, Нэг-Ардчилал, Олуулаа, Хийморь, Эрх чөлөө гэсэн АН-ын гурван үеийн, долоон клубын төлөөлөгчид цугларч, өнгөрсөн 30 жил тугаа болгож ирсэн хувь хүний эрх чөлөө ба эдийн засгийн засгийн эрх чөлөө, хуваагдал, ялагдал, үнэт зүйл, үзэл баримтлалаа чөлөөтэй, нээлттэй хэлэлцэж байв.

Яахав, клубууд үнэт зүйлээрээ нэгддэг. Төгссөн сургууль, нутаг усаараа эрх ашгийн төлөөх клуб байгуулж болдоггүй талтай гэж үзэснийх биз ээ. Нэг нам дангаараа засагласан найман жилд Монголд үг хэлэх, үзэл бодлоо илэрхийлэх эрх чөлөө хумигдахын хэрээр дагаад эдийн засгийн эрх чөлөө ч улам бүр хязгаарлагдаж байгааг ч энэ үеэр онцолж байв. Тийм ч учраас АН-д ахиад хуваагдах болоод алдах эрх байхгүй. Тэдгээр долоон клуб хамтдаа алдаа оноогоо дэнслэх болсны шалтгаан энэ юм. Гэтэл аливаа зүйл хоёр талтай, бас хорлонтой өрнөдөг. Үүний нэг жишээ бол АН-ын нэрээр өндөр дээд алба олон жил хашиж ирсэн УИХ-ын гишүүн Д.Ганбат нарын нөхөд залуусын энэхүү шинэлэг ажиллагааны дундуур орж, өөрсдийнхөө эрх ашгийг тусгаад байгаа нь намын гишүүд дэмжигчдийн дургүйг хүргээд байгаа юм.

Мөн нөгөө талаас өнөөх хөрөнгөтнүүдийн хатгаас өрнөж байна. Тэд нүдэлцэхдээ “Ардчиллаа аварч байна”, “Намаа аварч байна”, “Миний байгуулсан ардчилал” гэх мэтээр худлаа ярина. Арга ч үгүй. “Хулгайлсан хөрөнгөө хамгаалж байна, шоронд ормооргүй байна” гэлтэй биш. Ер нь бол АН сүүлийн үед л нүдэлцээд байгаа хэрэг биш. Үүссэн цагаасаа хойш дундаа үзэж эхэлснийг энд дурдана гэвэл тус намын түүхийг бичих цаг наргүй ажилтай нүүр тулах болно. Тухайн үед Ц.Элбэгдорж, С.Зориг агсан, Э.Бат-Үүл гээд өөрсдийгөө “хараацай” гээд нэрлэчихсэн нөхөд дундаа нүдэлдэж л байсан. Гэхдээ тэд хулгай хийж хараахан эхлээгүй байсан бөгөөд зөвхөн эрх мэдлийн төлөө үзэж байв. Энэ тухайд хойш дурдах болно. Тэгэхээр нэлээд наашлуулж, 2014 онд Н.Алтанхуягийн Засгийн газрыг унагаахаас эхэлсэн зодоон эцэстээ ийм байдалд хүргэсэн гэдгийг дурдах хэрэгтэй. Энэ үед Ц.Элбэгдорж, Н.Алтанхуяг, Л.Болд, С.Эрдэнэ, “Ажнай” Д.Бат-Эрдэнэ, арай наашлаад Х.Баттулга, С.Баярцогт, Ч.Сайханбилэг гээд бүгд төрөөс төрсөн хөрөнгөтнүүд болчихсон байв. Тэгэхээр зодоон улам хүчтэй бөгөөд хорон өрнөх болсон. Нэгнээ шоронд хийж, захиалгаар яллахаас эхлээд мөн ч эвгүй үед авч ирсэн. Өнөөдөр гэхэд их хөрөнгөө алдаж шоронд орохгүйн тулд Ч.Сайханбилэг ч харьд олон жил болж байна. Х.Баттулга ч мөддөө ирэхгүй л болов уу. Жирийн жишээ татахад л хангалттай. АН-ыг МАН-д дагаар оруулсан гэх нэр зүүгээд байгаа С.Эрдэнэ Их хурлынхаа индэр дээр зодуулах хүртэл тамгатай зууралдаж байгаагийн цаана маш том шалтгаан байж таарна. Шуудхан хэлэхэд намынх нь өндөр ял авах хулгай хийсэн учраас эрх баригчдад үйлчилж байгаа гэдэг. Нөгөө талаас Ерөнхийлөгч асан Х.Баттулгын үхэн хатан тэмцэж байгаагийн цаана ч шалтгаан бий. Түүний улс төрд орж ирэхийнхээ өмнөх хувьчлал нэрээр луйвардаж авсан үйлдвэр объект, улс төрд орж ирээд хэрэгжүүлсэн хулгай, дээрэм тонуул гэхээр санаанд багтамгүй зүйл бий. Улс орны төсөв бүрдүүлэхээр их хөрөнгө мөнгө байгааг баримтаар дэлгэсээр байна. Үүнийгээ л хамгаалахын тулд АН-тай зууралддаг байх. Түүнээс одоо түүнд АН хэрэггүй.

Э.Бат-Үүл гэнэтхэн гарч ирээд л “Ардчиллаа хамгаална”, “Би тэмцэж байж..” хэмээн чичэрч дайраад байгаагийн цаана юу байгааг дурдвал бүр ч аймаар зүйл бий. Төрийн бүх дээд өндөрлөгт заларч ирсэн Ц.Элбэгдорж яагаад АН гээд үхэн хатаад байна вэ гэхээр бас л аймаар зүйл сонсогдоно. Тэгвэл их холоос юм хайгаад яахав. Өнгөрөгч 2016 оны сонгуулиар МАН 65 суудалтай олонхи болж, бүхний л оройд заларсан. Ингэхийн зэрэгцээ олон жил хулгай хийсэн өрсөлдөгч намынхаа нөхдийг ч нүд үзүүрлэсэн, бүр айлгасан. Тиймээс хөрөнгө, эрх мэдлээ хамгаалах зорилгоор Л.Болд, Ж.Батзандан нар албан бусаар МАН-ын туган дор нэгдсэн гэдгийг надаар хэлүүлэх юун. Шударга иргэдийн нэгдсэн эвсэл хэмээх нам байгуулаад АН-ыг хоёр хуваачихсан. Одоо тэд энэ намдаа ямар ч хамааралгүй явна. Зөвхөн эрх мэдэл, хөрөнгөний төлөө, эцэст нь өөрсдөө шоронгүй үлдэх гэж л улайрсан. Л.Болд намаа тарааж, шанд нь ихээхэн хэмжээний хөрөнгө босгосон төдийгүй өдгөө гадаадад тансаглаж явна. Харин Ж.Батзандан ахыгаа дэд сайдын суудал сэлгүүлэн залж, өөрөө гадагшаа явсан. Гэвч тэр даварсан учраас хэсэг зуур хоригдов. Энэ мэт толгойдоо тулсан хэрэг өдүүлсэн нөхдөд өөрсдийгөө хаацайлж үлдэх сүүлчийн ганц цайз нь АН учраас ийнхүү үхэн хатан тэмцэхийн хэрээр энэ нам туйлдсан, салж сарнисан.

Нөгөө талаас хэрүүл өдөөчихөөд гал дүрэлзээд ирэхээр нь сүүлээ хавчаад зугтах УИХ-ын гишүүн Н.Алтанхуяг, гишүүн асан З.Энхболд нарын олон хүн зодооны эцэст энэ намыг гартаа хийх тухай л бодож байгаагаас жинхэнэ ардчилал, намын суурь үзэл санаанд нөлөөлж явсан түүх байхгүй. Тэгэхээр ирэх 13-ны өдрийн хурлаар юу өрнөх вэ гэхээр өнөөх л хөрөнгөтнүүдийн зодооноор эхэлж, үүгээр өндөрлөнө. Одоо ч яахав, УИХ-ын гишүүн Д.Ганбат, С.Одонтуяа, О.Цогтгэрэл, Ш.Адьшаа гэх мэт жижиг гарууд зугаа гаргаж байгаагаас цаашгүй. Харин тэдний араас өнөөх хөрөнгөтнүүд түлхэнэ. Цаадуул нь мэдэхгүй нам, улс төр болж тоглох дүр зураг л харагдаж байна. Ерөөсөө АН-ын ахмадууд л хувийн эрх ашгийнхаа төлөө улайрч намаа муухай харагдуулдаг.

Tumen.mn