Үйл явдлыг эхнээс нь эвлүүлэх гэж оролдоод үзье. 2010 оны нэгдүгээр сарын 25-нд Монголын ардчилсан хүчний холбоог одоогийн УИХ-ын дарга З.Энхболд, гишүүн Р.Амаржаргал, Г.Баярсайхан, Д.Ганхуяг, С.Эрдэнэ, Л.Болд, Н.Батбаяр, Ерөнхийлөгчийн зөвлөх Ц.Оюунгэрэл, Нийслэлийн АН-ын дарга Д.Батаа нарын хүмүүс байгууллаа. Уриа нь “Монголоо шинэчилье”. Харин одоо“Хүнээ хөгжүүлж, Монголоо шинэчилье” гэдэг болсон юм шиг байна билээ.
Тэр үед УИХ-ын гишүүн байсан З.Энхболд хэлэхдээ, Өнөөдөр ардчилсан үзэл бодолтой хүмүүсийг үзэл бодлоор нь ялгаварлан гадуурхах явдал их боллоо. Саяхан Өвөрхангай аймгийн Төгрөг сумын нэгэн удирдах ажилтныг АН-ын гишүүн байсан гэдгээр нь ялгаварлан халсан. Тэр энэ асуудлаараа Ардчилсан намд хандан өмгөөлөл эрсэн боловч нэгэнт төрийн албан хаагч болж намаас гарсан тул туслах боломжгүй хэмээн буцаасан байгаа. Энэ маягаар Ардчилсан намын хийж чадахгүй байгаа зүйлийг хийхийн тулд энэхүү байгууллагыг байгууллаа. Ийм хэлбэрээр л төрийн албанд орсон ч ардчилсан үзэл бодлоороо ялгаварлагдаад хохирсон иргэдийн ашиг сонирхлыг хамгаалахаас өөр арга өнөөдөр алга” гэжээ. Мөн Ардчилсан хүчний холбоо нь ардчилсан үзэл бодолтой иргэдийн дотор 10-аас дээш гишүүнтэй сонирхлын бүлгүүдийг бий болгон ажиллуулж, тэдгээр нь орон нутгийн салбар холбоодоороо дамжуулан өнөөгийн нийгэмд шинэчлэл хийх боломжийг иргэн бүрт хүргэнэ гэдгээ зарласан юм.
Монголын ардчилсан холбоо “амь тавьж”, Ардчилсан нам түүний араас орохын эхлэл байлаа.
Ингээд энэ байгууллагын ерөнхийлөгчөөр УИХ-ын гишүүн З.Энхболд, дэд ерөнхийлөгчдөөр УИХ-ын гишүүн Н.Батбаяр, С.Эрдэнэ, Г.Баярсайхан, З.Одхүү, Д.Ганхуяг, Р.Амаржаргал нар сонгогдож байв.
Энэ бол Монголын ардчилсан холбоо “амь тавьж”, Ардчилсан нам түүний араас орохын эхлэл байлаа. Өөрөөр хэлбэлАН нам дотор нэр нь “холбоо” нидэр дээрээ бас нэгэн нам сүүдэрт нь сэмхэн мэндэлж асныг хожуу ч гэсэн Э.Бат-Үүл хаа ч очиж анзаарсан юм шүү. Тиймээс “Арай дэндэж байна. Энэ Ардчилсан хүчний холбоо гэгч манай намын дүрмээс гадуур тоглолт хийгээд эхэллээ. Тэд АН-ыг хоёр хуваачихлаа шүү дээ” хэмээн халаглаж байв.
Удалгүй Ардчилсан хүчний залуучуудын, эмэгтэйчүүдийн, оюутнуудын гэх зэрэг холбоод толгой дараалан бий болов. Орон нутагт хороодтой болоод авлаа. Одоо хар л даа, зунжин намаржингаа хөдөө орон нутгаар АН-ынхан бус харин Ардчилсан хүчний холбооныхон л улбар өнгийн малгай, зангиа намируулан хуралдаж чууллаа шүү дээ. Тиймээс л би МоАХ “амь тавьж”, АН араас нь орж магадгүй гээд байгаа юм.
2012 онд болсон Ардчилсан хүчний холбооны анхдугаар хуралдааны үеэр УИХ-ын дарга З.Энхболд “Шонхор” нэртэй фракц байгуулснаа зарлав. Тэр үед энэ холбооны ерөнхийлөгч, УИХ-ын дарга З.Энхболд хэлэхдээ, “Хүмүүс Ардчилсан хүчний холбоог АН доторхи фракц гээд байдаг юм. Биш. АХХ бол төрийн бус байгууллага. Тиймээс бид харин одоо “Шонхор” нэртэй фракц байгуулснаа албан ёсоор зарлаж байна” гэсэн юм. Үүнийг ойлгож ядаад, нэг их тархи толгойгоо ядраагаад байх шаардлага байгаагүй. Манайд төрийн бус байгууллага нэртэйгээр эхлээд хожим улстөрийн нам болсон жишээ зөндөө. Иргэний хөдөлгөөн хожим Иргэний хөдөлгөөний нам болж байлаа гээд л явж өгнө шүү дээ. Тиймээс З.Энхболд хожмынхоо үүсгэх намыг фракц нэрнээс чөлөөлж, “Шонхорыг” байгуулж буйгаа зарлалаа хэмээн хэн ч бодохоор байв. Мөн Ардчилсан хүчний холбооны нохойд барьдаг мод нь “Шонхор” фракц болох нь тодорхой болоод явчихав. Энэ нь ч батлагдсан. “Шонхорын” идэвхтэй гишүүний нэг, У.Хүрэлсүхэд зодуулдаг Г.Баярсайхан, “Шонхор” фракц Ардчилсан намыг өөрчилнө гэж тун зоригтойгоор дуугарч байлаа шүү дээ. Энэ бол АН-ыг булшилж, ирээдүйд Ардчилсан хүчний нам байгуулна гэсэнтэй агаар нэг сонсогдож байлаа. Г.Баярсайхан хэдийгээр ойворгон нэгэн ч зүүдээ ярихгүйгээ мэднэ л дээ.
Фракцийг улстөрийн нам дотор байж болох эрүүл үзэгдэл гэдэг юм. Тэгэхгүй бол нөгөө харааж зүхээд байдаг коммунист, ажилчин тариачны намууд шигээ болно биз дээ, наад зах нь. Гэхдээ хараад байхад төлөвшсөн намын улстөрчид, гишүүд асуудал дээр фракцалдаг бол манайхан үгүй. Албан тушаалын төлөө л фракц энэ тэр үүсгэнэ шүү дээ. “Шонхор” ч ийм л зорилготой байгуулагдсан. Энэ зорилгоо ч маш сайн биелүүлж байгаа. Ингэхэд “Шонхор” фракц З.Энхболд, С.Эрдэнэ, Д.Ганхуяг, Д.Одхүү, Г.Баярсайхан гэсэн таван гишүүнтэй байсан бол удалгүй УИХ-ын гишүүн Д.Ганхуяг, С.Одонтуяа, Д.Арвин, Ж.Батзандан, Д.Батцогт, Л.Болд, Д.Ганбат нараар бүл нэмсэн. Ингэснээр АН-ын Үндэсний зөвлөлдөх хорооны гишүүдээс 40 гаруй нь “Шонхор” фракцид харъяалагдаж, УИХ дахь АН-ын бүлгийн гишүүдийн гуравны нэгийг эзлэхүйц өргөн бүрэлдэхүүнтэй болсон билээ.
Зунжин намаржингаа хөдөө орон нутгаар АН-ынхан бус харин Ардчилсан хүчний холбооныхон л улбар өнгийн малгай, зангиа намируулан хуралдаж чууллаа шүү дээ
Ард нь АХХ байдаг “шонхоруудын” хамгийн анхны улстөрийн операци Н.Алтанхуягийн Засгийн газрыг унагаах явдал байв. Тэд АХХ-ны Зүүн бүсийн чуулга уулзалт нэрийн дор Буйр нуурын эрэг дээр УИХ-ын дарга З.Энхболд, С.Эрдэнэ сайд, УИХ-ын гишүүн Ж.Батзандан, Д.Арвин, Г.Баярсайхан, Р.Бурмаа, Д.Ганбат нар хуралдаж, Н.Алтанхуягийн ЗГ-ыг унагаах “байлдааны” ажиллагааг хэрхэн явуулах талаар нухацтай хэлэлцсэн гэлцдэг юм. Энд нэгэн цагт дайн болж, жанжин Жуков байлдааны операци бас боловсруулж асныг бид мэднэ. Ингэхэд Г.К.Жуков ч тун намхан нэгэн байсан юм шүү дээ.
Дараа нь Монголд Хятадын дарга Си Зиньпин ирэхтэй зэрэгцэн, УИХ-ын дэд дарга Л.Цог, гишүүн Н.Энхболд, С.Одонтуяа, Г.Баярсайхан, Д.Арвин, сайд С.Эрдэнэ нар Буриад-Монголын парламентын бүлгэмийн шугамаар ОХУ-руу явсан бөгөөд төлөөлөгчдийн бүрэлдэхүүнд АН-аас Ардчилсан хүчний холбооны гол хүмүүс болох дөрвөн хүн орсон нь араасаа ихээхэн хардлага төрүүлж байлаа. Тэднийг Буйрын эрэг дээр сэдсэн зүйлээ төлөвлөгөө болгох үүргийг дарга З.Энхболдоосоо авсан гэх зэргээр хэвлэлүүд шуугиж байв.
Тэдний төлөвлөгөө боловсруулсан гэдэг үнэн байх. Товчхон хэлэхэд Н.Алтанхуягийн Засгийн газрыг огцруулахаар АН-ын найман гишүүн кнопоо дарснаас УИХ-ын гишүүн Ж.Батзандан, Д.Батцогт, Б.Наранхүү, Л.Эрдэнэчимэг нар “Шонхорынхон” байв. Санал хураахад оролцоогүй долоон гишүүний зургаа нь буюу Д.Арвин, Д.Ганбат, С.Одонтуяа, Г.Баярсайхан, С.Эрдэнэ, Д.Ганхуяг нар“Шонхорынх” байлаа шүү дээ. Үүнээс өөр баталгаа нотолгоо гэж байх уу?
Ингэхэд улстөрийн үзэл баримтлалаар ойролцоо хүмүүсийн нэгдэлийг фракц гэдэг байсан юм шиг билээ. Мөн Нефть нэрэх үед гардаг зунгааралдсан заваан юмыг ч бас фракц гэдэг. Манай улстөр мөн ялгаагүй зунгааралдаж, заваарсан юм л харагддаг. Тэгээд ч Монголд заваараагүй нам гэж өнөөдөр алга гэх яриа нэлээд өргөн дэлгэр тархсан байна. Үүнийг З.Энхболд бий болгов уу, эсвэл далдыг хардаг Ванга эмээ шиг мэдрэв үү гэдэг сонин байна.
Ерөнхийдөө өнөөдрийн өндөрлөгөөс харахад 1989 оны арванхоёрдугаар сарын 10-нд мэндэлж байсан Монголын ардчилсан холбоо “нүд аньж”, түүний байр суурийг З.Энхболдын Ардчилсан хүчний холбоо бүрэн эзэллээ. Эзлээд зогсохгүй одоо Ардчилсан намын зүг өргөн фронтоор давшиж эхлэв. Тэгэхээр сонгууль өнгөрөв үү, үгүй юу Ардчилсан холбооныхоо араас Ардчилсан нам “нүд аньж”, түүний оронд Ардчилсан хүчний нам гарч ирэхийг үгүйсгэхгүй байна. Яагаад гэхээр АН-ын дарга, Ардчилсан хүчний холбооны ерөнхийлөгч, “Шонхор” фракцын тэргүүн, УИХ-ын даргаЗ.Энхболд бие жижиг ч гэсэн АН дотроо улстөрийн маш том “цоорхойг” сонгуулийн өмнө гаргаж дөнгөв.
Мөн АН фракцгүй нам боллоо гэж АН-ын дарга З.Энхболд их хурлынхаа индэр хэлсэн явдал дээр миний өгүүлсэн зүйлийн бас нэг баталгаа. Яагаад гэхээр фракцгүй нам боллоо гэж зарлан, төлөөлөгчдийнхөө алгыг ташуулсан түүний 2012 онд АН-ын дотор үүсгэсэн “Шонхор” фракц ганцаараа шовойж үлдэхийн эхлэл энэ байв. Уг нь уйтгартай амьдрал, инээдэмтэй цалин хоёр баруун, зүүн мөрөн дээр суучихаад маниараа тохуурхаж байгаа энэ цаг үед МоАХ, АН хоёр л 20-иод жилийн өмнөх шигээ хөдлөх байх гэсэн хүлээлт түмний дунд байсан юм. Харамсалтай нь тэд цагаасаа өмнө Холбоонд “хүчиндүүлж, Шонхорт “тоншуулаад” зүйл дуусах шинжтэй байх шив дээ. Ум ма ни бад ми хум.
Д.Гал
Эх сурвалж: 24tsag.mn
