Монгол улс энэ оны 7-р сарын 04-ний өдөр Төв аймгийн Сэргэлэн сумын нутаг дэвсгэрт орших Хөшгийн хөндийд цоо шинэхэн нисэх буудлаа өлгийдөн авсан. Энэ нь манай улсын иргэний нисэхийн салбарын түүхэнд томоор тэмдэглэгдэн үлдэх онцгой үйл явдал байлаа. Гэхдээ аливаа хөгжил дэвшил, бүтээн байгуулалтыг асуултууд дагадаг. Үүний нэг жишээ бол шинэ нисэх буудал ашиглалтад орсоноор хуучин нисэх буудалд юу тохиолдох вэ гэдэг асуулт байлаа. Мэдээж 1986 онд ЗХУ-ын техник эдийн засгийн туслалцаатайгаар, Монгол барилгачид барьж, ашиглалтад хүлээн авч байсан “Буянт-Ухаа” нисэх буудал тухайн үедээ “цаглашгүй” том бүтээн байгуулалт мэт санагдаж байв. Арга ч үгүй биз, 1925 оноос хойш онгоцны буудал нэг л хүзүүвчтэй, ихэвчлэн жижиг онгоц зогсдог гэсэн ойлголтыг энэ өдрөөс зассан учраас ч тэр биз. Энэ ойлголт, бодол долдугаар сарын 04-ний өдрөөс дахин нэг шат ахиж, шинэ бүтээн байгуулалттай хамт “шинэчлэгдэв”.

Хөшгийн хөндийн шинэ нисэх буудал ашиглалтад орж, “Буянт-Ухаа”-н буурал дэнж дээрх нисэх буудалд минь юу тохиолдох вэ гэсэн асуултууд ар араасаа хөвөрч байна. Гэтэл энэ асуудал аль 2019 оны 12 дугаар сарын 18-ны Монгол Улсын Засгийн газрын 455 дугаар тогтоолоор шийдэгдэж, тодорхой болсон байдаг. Тус нисэх буудлыг олон улс, орон нутгийн нислэгийн нөөц нисэх буудал, ерөнхий зориулалт, нисэхийн сургалт, захиалгат, онцгой, тусгай үүргийн нислэг, агаарын хөлгийн засвар, үйлчилгээ болон онцгой байдал, иргэний нисэхийн бусад үйл ажиллагаанд ашиглахаар болж Иргэний нисэхийн ерөнхий газрын харьяанд ажиллуулахаар шийдвэрлэсэн. Энэ тогтоол, шийдвэрийн дагуу өнөөдөр “Буянт-Ухаа” нисэх буудлын үйл ажиллагаа хэвийн явагдаж байна. Шинэ нисэх буудал ашиглалтад орсон 7-р сард “Буянт-Ухаа” нисэх буудалд ерөнхий зориулалт, захиалгат нислэг, онцгой үүргийн нислэг, сургалт, дадлагын нислэг, тусгай үүрэг, түргэний нислэг, хувийн нислэг, хөөлтийн нислэг, шалгах нислэг, үзүүлэх нислэг, техникийн шалгах зэрэг нислэгүүд хийгдэж байгаа. /Нислэгийн тоог доорх хүснэгтээр үзүүлэв/

Тус нисэх буудлын нислэгийн хамгийн оргил үе нь 8-р сарын 6-ны өдөр нийт 21 нислэг үйлдэгдсэн өдөр байжээ. Үндсэндээ “Буянт-Ухаа” нисэх буудал 455-р тогтоолын дагуу үйл ажиллагаагаа хэвийн явуулж байгаа гэсэн үг. Тэнд ээлжийн ажилчид, тусгай мэргэжлийн албан хаагчид, аюулгүй байдал, хамгааллын мэргэжилтнүүд хуваарийн дагуу ажлаа хийж, гүйцэтгэж байгаа энэ үед тэдний хөдөлмөрийг үнэгүйдүүлж, ямар ч үйл ажиллагаа явагдахгүй байгаа мэт бичигсэд, сэвэгчид олширсон энэ үед зөв бодитой мэдээлэл түгээх нь маш чухал. Гэтэл үнэндээ өнөөдрийн байдлаар “Чингис хаан” олон улсын нисэх буудлын нислэгийн хөдөлгөөний цамхагт Иргэний нисэхийн дүрмийн 172-ын шаардлагын дагуу ээлжийн 3 нислэгийн удирдагч ажиллаж байгаа ч нэгхэн нислэгтэй өдрүүд цөөнгүй байна. Харин “Буянт-Ухаа” нисэх буудлын хувьд гэрчилгээжээгүй аэродром ч гэлээ өдөрт дунджаар 5-10 нислэг хийгдэж, заримдаа 20 гарсан тооны нислэг хийгдэж байгаа учир ээлжийн 1-2 нислэгийн удирдагч ажиллаж байгаа юм.

“Нью Улаанбаатар Интернэйшнл Эйрпорт” ХХК нь “Улаанбаатар хотын Олон улсын шинэ нисэх буудлын менежмент төсөл”-ийг хэрэгжүүлэх Концессын гэрээг Монгол Улсын Засгийн газартай 2019 оны 07 дугаар сарын 05-ны өдөр үзэглэсэн байдаг. Өнөөдөр тус концессын гэрээний дагуу Нисэх буудлын үйл ажиллагаа, менежментийг Монгол - Японы хамтарсан “НУБИЭ” ХХК хариуцан ажиллаж байгаа юм. Тэгвэл олон улс, орон нутгийн үндсэн нислэгүүд шинэ нисэх буудал дээрээс явагдаж эхлээд хэдийнээ 5 сарын хугацааг ардаа хийжээ. Энэ цаг хугацаанд тус салбарын удирдах байгууллага болох Иргэний нисэхийн ерөнхий газраас “Буянт-Ухаа” нисэх буудлын үйл ажиллагааг хэвийн үргэлжлүүлэхээр авиа компаниудтай гэрээ хэлцэл хийж, тэдний үйл ажиллагааг мөн дэмжиж ажиллах бүрэн боломжтой гэдгийг мэдэгдсээр байгаа. Мөн аэродром ашиглалтын тарифыг хүртэл хуучнаар нь байлгаж, аль болох дотоодын агаарын тээвэрлэгчдэд дарамт үзүүлэхгүй гэсэн зорилготой үйл ажиллагаа явуулсаар байгаа. Энэ бодлогыг ИНЕГ-аас баримтлан ажиллаж байгаа юм. Түүнчлэн тус нисэх буудал дээрээс нислэг үйлдэх боломжийг бүх авиа компани, агаарын тээвэрлэгчдэд нээлттэй байлгах зорилгоор, Аль болох дотоодын агаарын тээвэрлэгчид, ерөнхий зориулалтын нислэг үйлдвэр агаарын тээвэрлэгчдийг дэмжиж ажиллах бодлогыг хэрэгжүүлэхийн тулд тус нисэх буудлын цаашдын ашиглалтыг олон нийтэд танилцуулах зорилготой хэд хэдэн үйл ажиллагаа явуулаад амжсан. Үүний нэг жишээ бол, Иргэний нисэхийн үндэсний төвийн санаачлагаар Монголчууд анх удаа нисэх буудлын перрон талбай дээр зохион байгуулагдсан “AIR SHOW”-д оролцож, жижиг онгоц, нисдэг тэрэгнүүдийн танилцуулагыг үзэж сонирхов. Энэ үйл ажиллагааг цаашдаа ч жил бүр уламжлал болгон зохион байгуулахаар зорьж ажиллаж байгаагаа тухайн үед Иргэний нисэхийн үндэсний төвөөс мэдэгдсэн.

“Хуучин нисэх буудал”-д ямар их шинэ боломжууд нээгдэж байгаа талаар танилцуулах ажил үүгээр дууссангүй. Монгол Улсын Засгийн газрын 455-р тогтоолыг хэрэгжүүлж ажиллах вэ гэдгийг Иргэний нисэхийн үндэсний төвөөс санаачлан “Буянт-Ухаа” аэродромын нислэг үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагаанд оролцож буй агаарын тээвэрлэгч компаниудтай уулзалт, сургалт хэлэлцүүлэг хийж, тус нисэх буудлыг ашиглалт, хөгжүүлэлттэй холбоотой баримталж буй бодлого, чиглэлийг мэдээллэж, агаарын тээвэрлэгчидтэй байгуулах хамтын ажиллагааг дээшлүүлэх ажлыг санаачлан, иргэний нисэхийн дүрмийн хэрэгжилтийн тухай мэдээллийг агаарын тээвэрлэгч компаниудад өгөх сургалт зохион байгуулсан.

“Буянт-Ухаа” нисэх буудлын үйл ажиллагаа цаашдаа улам өргөжин тэлж, агаарын тээврийн үйлчилгээг иргэд илүү ойроос, хялбар нөхцлөөр хүлээн авах боломжууд бүрдэж байгаа. Тус нисэх буудал дээр өнөөдөр явагдаж байгаа нислэгүүдээс гадна цаашдаа нисэхийн сургалтууд явагдаж, аялал жуулчлалын нислэгүүд ч хийгддэг болно. Ингэснээр алслагдсан сум суурин газар руу ч богино хугацаанд, хүндрэл багатай аялах боломж нээгдэж байгаа юм. Мөн захиалгат нислэгийг хөгжүүлсэнээр олон хүндрэлтэй асуудлууд шийдэгдэх боломжтой. Түүнчлэн Улаанбаатар хотод байгаа 3 вертодром буюу нисдэг тэрэгний зогсоолын тоо нэмэгдэж, хотын төвдөө ч нисдэг тэрэг хөлөглөх боломж нээгдэж байгаа юм.

Хот суурин газар хөгжиж тэлэхийн хэрээр шинэ онгоцны буудлын хэрэгцээ нэмэгдэж байдаг нь зөвхөн манай улсад тохиолдож байгаа үйл явдал биш юм. Шинэ нисэх буудал баригдахад хуучин нисэх буудлыг музей, уран сайхны кино зураг авалт хийх талбайн зориулалтаар ашигладаг жишээ цөөнгүй бий. 1998 онд Хонг Конгийн Олон улсын нисэх буудал Чек Лап Кок арал дээр нээгдсэнээр Кай Так нисэх буудал ашиглалтнаас гарч өдгөө усан онгоцны зогсоолоор ашиглагдсаар байна. Хамгийн сүүлийн үеийн жишээ гэвэл, 2018 оны 10-р сард Туркийн нийслэл Истанбул хотноо шинэ нисэх буудал нээлтээ хийснээр Ататурк олон улсын нисэх буудлын ашиглалтын журамд өөрчлөлт орсон байдаг. Өнөөдөр тус нисэх буудал ерөнхий зориулалтын нислэг болоод карго чиглэлээр үйл ажиллагаагаа явуулсаар байгаа. Мөн 2019 онд 109 жилийн настай Бээжингийн Наньюань нисэх буудал Бээжингийн шинэ Дасин нисэх буудалд үйл ажиллагаагаа шилжүүлсэн байдаг. Тухайн үед Хятадын засгийн газар тус нисэх буудлыг өөрсдийн агаарын хөлгийг үйлдвэрлэх үйлдвэрийн зориулалтаар ашиглах шийдвэр гаргасан байна. Дээр дурьдсан тохиолдлуудаас гадна Их Британийн Блакпүүлийн нисэх буудал, Испанийн Сон Бонет Аэродром, Францын Парис-Ле-Бурже зэрэг нисэх буудлууд нь үйл ажиллагаагаа шинэ нисэх буудалд шилжүүлсэн ч өнөөдрийг хүртэл ерөнхий зориулалтын нислэгийн шугамаар ажилласаар байгаа жишээ бий. Үүний адил “Буянт-Ухаа” нисэх буудал цаашдаа ерөнхий зориулалт, нислэгийн сургалт, дадлага, онцгой, эмнэлгийн нислэг, аялал жуулчлал болоод захиалгат нислэгүүдийг үйлдэж, агаарын тээвэрлэгчидтэй хамтын ажиллагаагаа өргөжүүлж, олон шинэ нисэх онгоц, нисдэг тэрэгнүүдийг хөх тэнгэрт дүүлэн нисэх боломжийг нь бүрдүүлсээр байх болно.

Эцэст нь хэлэхэд энэ мэтчилэн дэлхийн хэмжээнд шинэ нисэх буудал баригдахад хуучин нисэх буудлыг ашиглах туршлага олон бий. Үүнтэй ижил “Буянт-Ухаа” нисэх буудлын аэродром ашиглалт, үйл ажиллагаа нь хэвийн явагдсаар байна. Мэдээж аливаа байгууллагыг мэргэжлийн, мэдрэмжтэй, олон улсад танигдаж, хүлээн зөвшөөрөгдсөн хүн удирдана гэдэг хамгийн чухал. Тэгж байж гэмээнэ тус байгууллага “мэргэжлийн” тодотголоо алдалгүй ажиллах боломж нээгдэнэ. Үүний нэгэн адилаар Иргэний нисэхийн ерөнхий газрын мэргэжлийн удирдлага дор Засгийн газрын 455-р тогтоолыг хэрэгжүүлэх боломж, бололцоо нь бүрдэж байгаа нь үнэн. ИНЕГ болоод ИНҮТ-өөс цаашдаа ч дотоодын агаарын тээвэрлэгчидээ дэмжиж, ерөнхий зориулалтын нислэгийг хөгжүүлэх ажлаа үргэлжлүүлсээр байх болно.

Tumen.mn