Эхлээд дуулгах нь зүйн хэрэг байх. “Эрдэнэт” үйлдвэрийн захирал Х.Бадамсүрэнг олон буруутай шалтгааны улмаас халах тухай яриа дээд түвшинд яригдаад эхэлснийг баттай эх сурвалж хэллээ.

Эх орны томоохон үйлдвэр “Эрдэнэт”-ийг тойрсон маргаан хэзээ ч тасарч байгаагүй. Тэр тусмаа тэтгэвэртээ гарч, хурд хүч нь саарсан намын томилгооны өвгөн тус үйлдвэрийг удирдах болсон цагаас хойш энэ байдал бүр ч газар авлаа. Хамгийн аюултай зүйл гэвэл цагаан тоосны хор хөнөөл эрдэнэтчүүдийн амь насанд заналхийлж байна. Гэтэл “Эрдэнэт”-ийн захирал Х.Бадамсүрэнгээс эхлээд удирдлагууд нь ямар ч хор хөнөөлгүй хэмээн гүрийж байгаад учир бий. Эрдэмтэн мэргэд, мэргэжлийн байгууллагаас удаа дараа дүгнэлт гарч хүн амын эрүүл мэндэд ихээхэн хортойг баталсаар байна.

Учир нь “Эрдэнэт” үйлдвэр зэс баяжуулахдаа хөвүүлэн баяжуулах технологийг ашигладаг  бөгөөд хүдэртэй шорооноос зэсийг ялгаж авахын тулд их хэмжээний химийн бодистой усаар хөвүүлэн баяжуулдаг байна. Баяжуулсны дараа химийн элемент, шороотой ус нь их хэмжээтэй үлддэг тул түүнийг нуур цөөрөм болгохоос өөр аргагүй аж. Өөрөөр хэлбэл хог хаягдлын цэг юм. Энэхүү хаягдлын цэгээс салхи гарах үед шохойтой цагаан нунтаг, шороо нь агаарт дэгдэж, хүн амын эрүүл мэндэд сөргөөр нөлөөлдгийг удаа дараа батласан.

Уг нь байгаль орчны нөлөөллийн үнэлгээний тухай хуулиар Байгаль орчин Аялал жуулчлалын яам “Хуримтлагдах нөлөөллийн үнэлгээ” хийж, Эрүүл мэндийн тухай хуулиар Эрүүл мэндийн яам “Эрүүл мэндийн нөлөөллийн үнэлгээ” хийж тогтоох ёстой ч төрийн өмчит үйлдвэрээ хаацайлж хамгаалсаар байгаа юм. Арга ч үгүй, Х.Бадамсүрэн захирал хагас тэрбум төгрөгөөр “Бенз” машин захиалж, тансаг хэрэглээний виски захиалж буруу замаа засаж байна. Энэ мэт түүний хууль бус зүйлийг дурдаад барахгүй. Засгийн газраас цар тахлын үетэй уялдуулан, зардал хумих, хэмнэх тухай ярьж байхад нэг үйлдвэрийн дарга нь хагас тэрбум төгрөгөөр машин захиалж, өндөр үнэтэй архи захиалж суугаа нь лав өршөөж үзэх асуудал биш.

Өнөөдөр Засгийн газрыг эрч хүчтэй залуу хүн удирдаж байна, Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайдаар мэргэжлийн хүн ажиллаж байна, кабинетад нь эрч хүчтэй залуус дүүрэн ажиллаж байхад чөдөр тушаа болсон Х.Бадамсүрэн мэтийн тэтгэврийн нөхдийг чөлөөнд нь суулгах хэрэгтэйг харуулж байна. Энэ тухай ч Засгийн газар дээр яригдаж байгааг ойрын эх сурвалж хэллээ. Цагаан тоос нь хэдийгээр эртний асуудал ч үүнийг цэгцлэх нь энэ Засгийн газрын нэг том ажил юм. Тэгэхээр “Эрдэнэт” үйлдвэрийн захирлаар Засгийн газрын хурдыг гүйцэх залуу хүн очиж байж энэ асуудлыг цэгцлэнэ гэдгийг тэд мэдсэн бололтой. Боловсролтой чадвартай олон залуус байхад энэ мэт нөхдөөр ч яах билээ. Тэд бол хийдгээ хийсэн, одоо мөрөөрөө тэтгэвэртээ суух цаг нь болжээ.  

Эрдэнэт хот 100 гаруй мянган хүн амтайгаас 12 мянган иргэн энэ хор хөнөөлд илүү их өртөж байгааг мэргэжлийнхэн тогтоосон. Эрсдэлтэй бүсэд амьдарч байгаа хүүхдүүд цагаан тоосноос болж харшлаад, сэрвэгнэж ханиалгах зэргээр өвдөж эхэлсэн байна. Шинж тэмдэг бол янз бүрээр илэрдэг байна. Тухайлбал, бороо орсны дараа хоолой нь бооно, шөнөдөө хамар нь битүүрээд унтдаггүй, хавар болохоор хоолой нь загатнаад, хоолой руугаа гараад хийгээд маажмаар болдог гэх мэт зовиураар илэрдэг аж. Ийм аюул дунд иргэдээ амьдаруулж байж том том бүтээн байгуулалт ярихын ч хэрэггүй. Ямартай ч баттай эх сурвалжийн хэлж байгаагаар төрийн өмчит болсон стратегийн чухал салбарт Засгийн газрын бодлого чиглэлийг хурдтай хэрэгжүүлэх, чадвартай залуусыг гаргаж ирэхгүй бол намын томилгоо дагасан тэтгэврийн насны хүмүүс ажил удаашируулж байгааг цэгцлэх чиглэл барьж байгааг дуулгасан. Үүний тэргүүн эгнээнд “Эрдэнэт” үйлдвэрийн захирал Х.Бадамсүрэн байгааг ч онцлоод эхэлжээ. Тэр зүгээр ч нэг ажил уядаггүй, буруутай үйлдэл олон байгааг бид хойшид ч дурдан хүргэх болно.

Эх сурвалж: З.Шатар 

Түмэн.мн