Өчигдөр \2020.12.17\ УИХ-ын нэгдсэн чуулганаар Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн тухай хуулийн эцсийн хэлэлцүүлгийг хийж эцсийн найруулгыг ирэх долоо хоногт сонсохоор боллоо. Ийнхүү Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн хууль үндсэндээ батлагдав.
Тэгвэл тус хуулийг хэлэлцэх үеэр УИХ-ын гишүүн Т.Доржханд "Үндсэн хуулийн өөрчлөлтөөр Монгол Улсын Ерөнхийлөгч нэг удаа зургаан жилээр ажиллахаар болсон. Тиймээс одоогийн Ерөнхийлөгч болон өмнө нь Ерөнхийлөгч байсан хүмүүс одоо нэр дэвших эрхгүй гэсэн ойлголттой байгаа. Үүнийгээ Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн тухай хуульдаа тодруулж өгөөч. Үндсэн хуульдаа маш тодорхой заачихаад яагаад тойроод байгаа юм бэ. Өмнөх Ерөнхийлөгч нь дахин сонгогдож 10 жил ажиллах гээд байгаа юм уу. Бид нар ямар ийм удирдагчтай болох нийгмийг байгуулж байгаа юм уу. Өмнө нь найман жил Ерөнхийлөгчөөр ажилласан хүн дахиад зургаан жил, нийтдээ 14 жил Ерөнхийлөгчөөр ажиллах юм уу. Үүнийг хаах ёстой биз дээ. Дарангуйлагч төрүүлэхгүй гэж Үндсэн хуульдаа өөрчлөлт оруулсан биз дээ" гэж асуусан. Харин хууль санаачлагчид тодорхой хариулт өгсөнгүй. “Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн хуулиар үндсэн хуулийг тайлбарлах боломжгүй” гээд өнгөрөв.
Тэгвэл УИХ-ын гишүүн, сангийн сайд Ч.Хүрэлбаатар өөрийн твиттер хуудсаараа “Угаасаа нэр дэвших боломжгүй ш дээ, 1 хүн хамгийн ихдээ өмнөх Үндсэн хуулиар 2 удаа буюу 8 жил, шинэ нэмэлт өөрчлөлтөөр хамгийн ихдээ 6 жил, тэгэхээр аль ч тохиолдолд 8 жилээс дээш Ерөнхийлөгч байж болохгүй. Тийм учраас өмнөх болон одоогийн Ерөнхийлөгч нар нэр дэвших боломжгүй” гэж жиргэлээ.
Өмнө нь Монгол Улсын Ерөнхий сайд асан Ч.Сайханбилэг одоогийн Ерөнхийлөгч Х.Баттулгыг шинэ үндсэн хуулиар дахин нэр дэвших боломжгүй гэж мэдэгдсэн. Ч.Сайханбилэг Ерөнхийлөгч Х.Баттулгатай дайсан болсон учраас түүнийг үгүйсгэх өнгө аястай зүйл ярихыг буруутгах аргагүй. Тэгвэл ард түмнээс сонгогдсон УИХ-ын хоёр ч гишүүн одоогийн Ерөнхийлөгч Х.Баттулгыг дахин нэр дэвших боломжгүй гэж мэдэгдлээ. Тэр тусмаа эрх барьж байгаа намын гишүүн, Засгийн газрын давхар дээлтэй дөрвөн сайдын нэг нь ингэж мэдэгдэв.
Харин энэ талаар эрх баригчид болон хуульчид тодорхой тайлбар хэлээгүй байна. Манай Улсын эрх зүйн тогтолцоонд хууль буцаж үйлчлэхгүй байх зарчим гэж бий. Өөрөөр хэлбэл шинээр гарсан хууль нь өмнөх үед үүссэн маргаан харилцааг зохицуулахгүй, тухайн үеийн хуулиар асуудлыг шийднэ гэсэн үг. Харин Ерөнхийлөгчийн хувьд хуулийг хэрхэн тайлбарлаж хэрэглэх нь тодорхой биш байгаагаас ийнхүү Х.Баттулга хуулиар нэр дэвших эрхтэй юу? Гэсэн асуулт урган гарч ирээд байна.
Дээрх хоёр гишүүн хоёулаа эдийн засагч мэргэжилтэй. Харин хуульч мэргэжилтэй гишүүд уг асуудлыг хэрхэн тайлбарлах нь сонирхолтой байна. Түүнчлэн Ч.Хүрэлбаатарын энэ мэдэгдэл зөвхөн өөрийнх нь мэдэгдэл үү, эрх баригч МАН-ын улс төрийн байр суурь уу? гэдгийг харах үлдлээ.
О.Цагариг
