ОУВС-гийн Ажлын хэсгийн ахлагч Жэфф Готтлийб “Банкууд өөрийн хөрөнгөө бодитоор нэмэгдүүлж, тэр тусмаа санхүүгийн эрсдлээс хамгаалагдах хэмжээнд хүртлээ нэмэгдүүлж чадсан эсэхэд гуравдагч хөндлөнгийн байгууллага аудит хийж эхэлснийг” зарлачихлаа. Үүний дараа “Өргөтгөсөн санхүүжилтийн хөтөлбөр”-ийн талаар ярьж болно гэлээ. Монголбанкнаас энэ оны нэгдүгээр сарын 11-нд “Бодь интернэйшнл” ХХК-ийн Гүйцэтгэх захирал А.Амундрад шаардлага хүргүүлсэн байдаг. Энэ шаардлагад “Дотоод актив чанаргүйдэх эрсдлийг бууруулах арга хэмжээний хүрээнд Монголбанк, Голомт банк, “Бодь Интернэйшнл” ХХК-ийн хооронд 2014 оны арваннэгдүгээр сарын 13-ны өдөр байгуулсан “Өрийн бичиг шилжүүлэх гэрээ”-ний дагуу 100 тэрбум төгрөгийн нэрлэсэн үнэтэй өрийн бичгийг Голомт банкнаас Монголбанк зээлийн төлбөрт тооцон шилжүүлэн авч өрийн бичиг эзэмшигч болгосон. Гэтэл “Өрийн бичиг худалдах, худалдан авах гэрээ”-ний 7.3 дахь заалтаар хүлээсэн үүргийн дагуу, заасан хугацаанд хувьцаа эзэмшигчдэд ногдол ашиг тараахгүй байх үүргээ Голомт банк ноцтойгоор зөрчжээ. Тодруулбал, 2015 онд хувьцаа эзэмшигч Д.Баясгаланд ногдол ашиг хуваарилснаа “Бодь Интернэйшнл” ХХК 2018 оны арванхоёрдугаар сарын 17-ны 01/184 дүгээр албан бичигтээ дурдсан аж. Д.Баясгалан нь энэхүү хөрөнгийг “Бодь Интернэйшнл” ХХК-д хоёрдогч өглөгөөр санхүүжүүлж, улмаар тус компани нь Голомт банкны гаргасан хувьцааг худалдан авч нөлөө бүхий хувьцаа ээзэмшигч болсон байна. Иймд гэрээгээр хүлээсэн үүргээ зөрчсөн талаараа тайлбар ирүүлж, зөрчлөө арилгана уу” гэсэн агуулгатай шаардлага “Голомт”-д очжээ.
Энэ бичгээр бидний “дахин хөрөнгөжүүлэх”, “зузаатгал” гэхчлэн яриад байсан 815 тэрбум төгрөгийн 100 тэрбум нь “олдож” байгаа хэрэг. Д.Баясгалан энд юуг зөрчсөн бэ гэхээр “Хоёрдогч өглөгийн үндсэн өрийг банкийг татан буулгасан, банк байгуулах зөвшөөрлийг хүчингүй болгосон, дампуурсан, төлбөрийн чадваргүй болсныг зарласан, өөрчлөн байгуулсан, Монголбанкнаас урьдчилан зөвшөөрөл авснаас бусад тохиолдолд хугацаанаас нь өмнө барагдуулахыг хориглоно. Банк нь төлбөрийн чадваргүй болсон, татан буугдсан эсхүл дампуурсан тохиолдолд банкны активыг худалдаж борлуулсан орлогоос нэхэмжлэгчийн шаардлагыг хангах дарааллын “бусад өглөг” гэсэн төрөлд хоёрдогч өглөгийг хамааруулна” гэснийг зөрчсөн. Өөрөөр хэлбэл “Бодь Интернэшнл”-ийн давуу эрхтэй хувьцаа эзэмшигч болох замаар Голомт банкны өрийг барагдуулж болохгүй” гэсэн үг. Тэгээд ч “Бодь Интернэшнл”-ийн албанёсны бүртгэлд Гүйцэтгэх захирал Амартүвшингийн Амундра, үүсгэн байгуулагч, хувьцаа эзэмшигчээр Данзандоржийн Баясгалан, “Коллвэй консалтинг” ХХК бүртгэгдсэн байдаг. “Коллвэй консалтинг” ХХК нь тус компанийн ТУЗ-ийн гишүүн Чүлтэмийн Мөнхцэцэгийнх.
Одоо ОУВС дээр “хөшигний цаана” Голомт банк нөөц бүрдүүлэхдээ бохир мөнгө ашигласан байж болзошгүй. Тиймээс нөөц бүрдүүлэлтийг хянах ёстой гээд байгаа юм. Үнэхээр одоо л энэ хяналт шалгалтыг бодитой, үр дүнтэй хийх цаг нь мөн. Яагаад гэвэл банкны захирал хүн хуулийн өмнө хариуцлага хүлээдгийг бид итгэж эхлэх гээд байна. Одоо л хууль, шүүхийн байгууллагад итгэж байна. Хэдийгээр дөнгөж 461 дүгээр ангиар шагайх төдий суллагдсан ч “Голомтын” Д.Баясгалангийн гарт гав зүүх хуультай, төртэй гэдгийг харлаа. ОУВС, Монголбанкийг “Голомт” хуурсан бол одоо л тогтооё. Тэр нэгэн хүнээс болж “Өргөтгөсөн санхүүжилтийн хөтөлбөр” дампуурах дээрээ тулаад байгаа бол “Голомт” банкийг Д.Баясгалангаас аваръя. Тус банкны жирийн ажилтан, албан хаагчид буруугүйг энд онцлон сануулж зорилгоо тодотгохыг хүсч байна.
Д.Баясгалангийн “Нөөц бүрдүүлэлтийн мэх”-ний төгсгөл айсуй
Одоогоос зургаан жилийн тэртээ, 2013 оны дөрөвдүгээр сарын 2-нд Төв банкинд Абу Даби хөрөнгө оруулалтын зөвлөлөөс нэгэн албан бичиг ирүүлсэн байдаг. Тус зөвлөлийг төлөөлж, ноён Марк Кютисийн ирүүлсэн уг бичигт “Абу Даби Хөрөнгө оруулалтын зөвлөл нь 2010 оны зургадугаар сард хөрвөх чадвартай хоёрдогч өглөг бүхий зээлийн гэрээ хийсэн. Би гэрээнд гарын үсэг зурсны хувиар тус банкнаас хувьцаагаа нийтэд санал болгох бэлтгэл ажилд нь туслалцаа үзүүлэх зорилгоор ТУЗ-д томилогдсон. Үүнээс хойшхи болон ялангуяа сүүлийн зургаан сарын хугацаанд үүссэн нөхцөл байдлууд сэтгэл түгшээж байна” гэсэн утга агуулж хэдэн ноцтой асуудлыг хөндсөн байдаг.
Үүнд “Эрнст энд Янг аудит”-ын 2012 онд хийсэн аудитаар тус банкны удирдлагын зүгээс ноцтой буруу, ташаа мэдээлэл өгч байсан нь илэрсэн. Хөндлөнгийн байгууллага тус банкны балансаас гадуурх данс бүртгэлийг нарийн нягт шалгах хүртэл Банкны удирдлага санхүүгийн тайлангийнхаа талаар ямар нэг дүгнэлт хийхгүй байгаа нь ноцтой сөрөг үр дагавар авчирч болзошгүй” гэсэн байдаг. Ийм байдлаар “Голомт” банкны удирдагууд олон хяналт шалгалтыг өнгөрөөж олон хүнийг хуурсаар өдий хүрлээ. Цаашид үргэлжлүүлэхгүйн тулд одоо л энэ хяналт шалгалтын үеэр хариуцлага тооцох цаг болсон!
“Голомт” банк өнгөрсөн он жилүүдэд маш олон том хэргийг далдалж өнгөрүүллээ. Үүнийг мэдэхгүй олон нийт зөвхөн “Алтандорнод Монгол”-ын Т.Ганболдын “NRI LLC” компанийн данснаас дөрвөн сая ам.долларыг Ерөнхий прокурор асан Д.Дорлигжавын дүү Ч.Бямбаагийн дансанд орсон гэх маапаантай хэргийн үеэр л анх сонсож дуу алдан гайхширч байв. Харин тухайн үед АДМ компанийн Тэргүүн дэд захирал, Эрдэнэт үйлдвэрийн Хөдөлмөр, аюулгүй байдлын хэлтсийн дарга, мөн Ерөнхий прокурор асан Д.Дорлигжавын дүү Ч.Бямбаа, “Голомт”-ын Д.Баясгалангийн хамт хэвлэлийн хурал хийлгэсэн. Үнэндээ Д.Дорлигжавын дүү учраас л Д.Баясгалан ирсэн болох нь ч тодорхой байв. Тэрбээр “Ийм асуудал яригдаж байгааг гайхаж байна. Төлбөрийн даалгаврууд ямар замаар банкнаас гарсныг мэдэхгүй. Улс төр, албан тушаалтай хамаагүй” гэчихээд л гарсан. Одоо энэ асуудал хэрхэн шийдэгдсэн нь тодорхойгүй хэвээр байна. Үүнээс өөр ил гарсан том фактуудыг төдийлөн мэдэхгүй. Учир нь “Голомт” банкны ТУЗ хэчнээн олон хуудас бодитой нотолгоог тухайн үеийн Монголбанк, УИХ-ын Эдийн засгийн байнгын хороо, УИХ-ын даргад илгээсэн боловч хана мөргөж байв.
Зөвхөн нөөц бүрдүүлэлтийн тухайд л гэхэд Банкны хувьцааны дийлэнх эзэмшигч болох “Бодь” нь Ctedit Sussie-с авсан зээлийг тус банкны өмнөөс төлж барагдуулахдаа хоёрдугаар зэрэглэлийн өөрийн хөрөнгөд үргэлжлүүлэн тооцуулах ижил төстэй ямар нэг гэрээ байгуулаагүй. Ингэснээр Төв банкнаас тавьдаг хөрөнгийн шаардлагыг Голомт банк зөрчсөн. Үнэн хэрэгтээ дээрх зээлийн хөрөнгө гэрээгүйгээр Голомтын хөрөнгө болж тооцогдсон цааш өсөн дэвших боломжгүй байж. Ийм асуудал хуримтлагдсаар өнөөдөр нөөц бүрдүүлсэн шалгалт хийх гол “голомт” нь Голомт банк болчихоод байна.
Жон Финиганы захидал юу өгүүлэв!
“Голомт”-ын Д.Баясгалангийн дараагийн факт нь банкны салбарынхны хувьд байж боломжгүй төдийгүй санаатай үйлдэгдсэн гэмт хэргийн шинжийг агуулсан мэт харагддаг. Тухайлбал Д.Баясгалан тус банкны ТУЗ-ийн дарга байхдаа ТУЗ-ийг хуралдуулаагүй байж 2012 оны нэгдүгээр сарын 20-ны өдрийн Голомт банкны ТУЗ-ийн тогтоол гэгчийг хуурамчаар үйлдэж “Монголиан Айрлайнс Групп”-т баталгааны гэрээ байгуулах шийдвэр гаргаж өөрөө гарын үсэг зурсан байдаг. ТУЗ-ийн гишүүдийн энэ талаар огт мэдээгүй гэсэн "өчигүүд" баримттай бий. Мөн Японы “Иточу” компанид нийт 23 удаагийн үйлдлээр хуурамч аккредитив нээсэн нь олон улсын FCI Capital” аудитын компанийн шалгалтаар илэрснийг тус аудитын компанийн 2012 оны 12 дугаар сарын 5-ны өдрийн дүгнэлтэд дурджээ.
“Голомт” банкны 2012 оны санхүүгийн үйл ажиллааанд хөндлөнгийн аудитаар ажилласан “Эрнст энд янг Монголия аудит” ХХК-аас “Голомт банкны санхүүгийн үйл ажиллагаанд их хэмжээний, ноцтой зөрчил илэрсэн тул хөндлөнгийн, хараат бус, мэргэжлийн нарийвчилсан шалгалт хийлгэхийг холбогдох албан тушаалтнуудад тавьсан боловч шаардлагыг биелүүлээгүй байдаг. Уг зөрчилтэй холбогдуулан тус банкны Гүйцэтгэх захирлаар ажиллаж байсан Жон Финиганаас 2013 оны долдугаар сарын 31-ний өдөр тухайн үеийн “Голомт” банкныТУЗ-ийн дарга Л.Болдхуягт хаягласан“Голомт банктай холбоотой залилан, авлигын тухай” гэсэн гарчигтай захидал анхаарал татаж байна. Уг захидалд дурдагдсан луйвар, нягтлан бодох бүртгэлийг хуурамчаар үйлдсэн, аудитын байгууллага болон олон нийтийг төөрөгдүүлж хууран мэхэлсэн, зээлийн хөрөнгийг шаардлага хангаагүй хүмүүст олгосон, албан тушаалтнуудад авлига өгсөн, бичиг баримт, компьютерийн мэдээллийг устгасан, ТУЗ-ийн хуралдааны тэмдэглэл, шийдвэрийг зориуд өөрчилсөн зэрэг хэтэрхий олон гэмт хэргийг баримттайгаар илэрхийлжээ. Банк, санхүүгийн салбарт 40 гаруй жил ажилласан Английн хуульчийн энэ захиаг бичсэн шалтгаан нь мөн л хуурамч баримт бичиг бүрдүүлж, бусдад авлигга өгөх замаар хуулийн хариуцлага огт хүлээхгүй байгаатай холбоотойг захиандаа дурдсан байна. Энэ бүхний мөрөөр Монголбанк, УИХ-ын Эдийн засгийн Байнгын хороо, УИХ, шүүх байгууллага хүртэл шалгалт оруулахаас татгалзах, өмгөөлж хамгаалах замаар өнөөдрийг хүрч, ОУВС “Голомт” тэргүүтэй банкийг нөөцөө шударгаар мэдүүлэхийг шаардаж шалгалт оруулахаар боллоо.
“Пауэр чайна Ресурсэс” Д.Баясгаланд мэхлүүлсэн тул шүүхэд хандаж болзошгүй
Д.Баясгалангийн “Цэцэнс Майнинг энд Энержи” ХХК, “Бодь интернэшнл” ХХК, “Пауэр чайна Ресурсэс” компанийн удирдлагууд 2016 оны тавдугаар сарын 31-нд Бөөрөлжүүтийн нүүрсний уурхай, цахилгаан станцын цогц төслийн хөрөнгө оруулалтын гэрээ, Цахилгаан эрчим хүч худалдах, худалдан авах гэрээнд гарын үсэг зурсан. Энэ гэрээнд тухайн үеийн Монгол Улсын Засгийн газрыг төлөөлж Эрчим хүчний сайд Д.Зоригт, Хөрөнгө оруулагч талыг төлөөлөн “Бодь интернэшнл” ХХК-ийн ТУЗ-ийн дарга Д.Баясгалан, “Пауэр чайна Ресурсэс” компанийн ТУЗ-ийн дарга Шин Юмин, “Цэцэнс Майнинг энд Энержи” ХХК-ийн Гүйцэтгэх Захирал Б.Амармэнд нар гарын үсэг зурсан байдаг.
Харин энэ оны дөрөвдүгээр сарын 25-нд Ерөнхийлөгч Х.Баттулгын БНХАУ-д хийсэн айлчлалын үеэр буюу Монголын зарим ААН, БНХАУ-ын ААН, компаниудтай хамтран ажиллах зарим баримт бичигт гарын үсэг зурсан. Тэдгээрийн нэг нь Бөөрөлжүүтийн нүүрсний уурхай болон цахилгаан станц байгуулах төслийн барилга угсралтын ажил гүйцэтгэх тухай Монгол Улсын “Цэцэнс Майнинг энд Энержи” ХХК болон БНХАУ-ын SINOSTEEL ХК хоорондын гэрээ байсан. Гэтэл “Голомт”-ын Д.Баясгалан уг төсөлд гарын үсэг зурснаас яг долоо хоногийн дараа буюу 2019 оны тавдугаар сарын 2-нд “Цэцэнс холдинг”-ийн хувьцаа эзэмшигч бүртгэгдсэнийг өмнөх нийтлэлдээ дурдсан. Өнөөдөр ““Пауэр чайна Ресурсэс” компанийн тал уг төсөл дээр хууртсан, Хөгжлийн банкинд л гэхэд 140 орчим тэрбум төгрөгийн өртэйгээ нууж гэрээ хийсэн тул залилан мэхэлсэн гэж үзэж байна хэмээн бухимдаж шүүхэд хандахаар зэхэж байна гэсэн мэдээлэл бий. Төрийн тэргүүний айлчлалын үеэр “луйврын” гэмээр гэрээ байгуулчихаад ирдэг ийм “зоригтой” банкиртай хариуцлага тооцож чадах сайн шүүх, сайн прокурор, сайн цаг үе ирсэн гэдэгт найдаж болох уу, Ерөнхийлөгч өө!
Д.Баясгалангийн “залгамжлагч” М.Чингүүнийг Хөгжлийн банкинд бүү ойртуул!
Түүнчлэн “Голомт” банкны Эрсдлийн газрын захирлаар ажиллаж байсан М.Чингүүний “Свисс-Мо инвестмент”-ээс шилжиж ирсэн нийт 40 сая ам.доллараас 20 сая ам.долларыг хувийн дансандаа шилжүүлсэн, зарцуулалтын тайлангаа нуун дарагдуулсан, Зээлийн хорооны шийдвэрээр Иточугийн өрийн бичгийг нягтлан бодох бүртгэлийн системд оруулахаас татгалзсан, түүний хувийн компьютераас нэр бүхий, тэр тусмаа уул уурхайн тав, барилгын нэг нийт зургаантом компанид өрийн бичиг олгосон байж болзошгүй гэх зэрэг алдаа дутагдлыг “Эрнст энд Янг аудит” аудит хийж тогтоосон байдаг. Сонирхолтой нь тухайн компаниудын бүх шилжүүлгийг иенээр хийсэн байжээ. Энэ мэтчлэн баримтуудыг дэлгэвэл компьютераас баримт устгасан, зөөсөн, хуурамчаар үйлдсэн олон хэрэг сөхөгдөж байна. Гэтэл түүнийг Хөгжлийн банкны таван дэд захирлын нэгээр томилуулах гэж буй талаар энэ оны гуравдугаар сарын сүүлчээр өдөр тутмын сонинд мэдээлж, холбогдох материал нь ТӨБЗГ-т хүргэгдээд байгаа юм. Хэрэв энэ хүн Хөгжлийн банкны удирдах албан тушаалд очвол аюултай биш гэж үү. Мөн зарим эх сурвалжийн мэдээлснээр тус банкинд ажиллуулахад зөвшөөрөгдөхгүй байгаа тул Монголбанкинд ямар нэг албан тушаалд очих нь гэсэн таамаглал ч салбарынхны дотор яригдах болов. Түүнийг ямар нэг албан тушаалд, тэр тусмаа төрийн мэдлийн банкинд, удирдах албан тушаалд томилох гэж байгаа бол арилжааны аль нэг банкинд өртэй эсэхийг заавал шалгаж олон нийтэд мэдээлэх шаардлагатайг энэ дашрамд сануулъя. Учир нь Голомт банкинд ажиллаж байхдааалдаа гаргасныг удирдлагууд нь болон гадны баттай эх сурвалж, байгууллагууд албан бичигтээ дурдсан байдаг. Гэтэл ийм зам мөртэй хүнийг “Голомт”-ын Д.Баясгалангийн “Цэцэнс Майнинг энд Энержи” Хөгжлийн банкинд 140 тэрбумын өртэй байхад томилох нь хардахаас аргагүйд хүргэж байна. Ийнхүү “Голомтын” гэж овоглогддог Д.Баясгалан хувь хүнийхээ хувьд хуулийн өмнө жирийн иргэний адил хариуцлагаа хүлээх цаг болсон. “Голомт” банк өнөөдрийн байдлаар хэвийн ажиллаж буй нь тус банкинд ажиллаж буй олон арван шударга мэргэжилтнүүдийн үйл ажиллагаа учраас асуудлыг тусад нь авч үзэх ёстой. Дээд удирдлагад нь байгаа хувь хүний алдаа дутагдлаас болж тухайн банкны ажилтнуудын нэр хүнд унах, харилцагчдын итгэл буурах ёсгүйг зориуд онцолъё. Зөвхөн хэтэрхий олон жил үргэлжилсэн луйврын, залилангийн, авлигын баримтууд байсаар байтал, гадны нэр хүндтэй байгууллагууд удаа дараа захидал илгээгээд байхад гэм буруутай үйлдлийг тогтоож таслан зогсоох ёстой. Түүнээс өөр нэгэн ийм алдаа дутагдал гаргасан бол банкны салбарын хаалга "үүрд баяртай" болсон байх учиртай. Тиймээс Д.Баясгалангийн сайнаар хэлбэл залгамж халаа, саараар хэлбэл “хамжигч” болох шахаад байгаа М.Чингүүнийг төрийн өмч хөрөнгө бүхий банкинд удирдах албан тушаалд томилох нь туйлын зохимжгүй гэдгийг хатуу анхааруулж буйгаа нийтлэлээрээ дамжуулан олон нийтэд хүргэе.
/Үргэлжлэл бий/.
Оргилмаа
